Edward Bond kimdir? Hayatı ve eserleri

Edward Bond kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1934) İngiliz oyun yazarı. Yeni kuşak İngi­liz oyun yazarlarının önde gelenlerindendir. Londra’da doğdu. Anne ve babası Londra’ya göçmüş tarım işçileriydi. 1940’ta Alman hava saldırı­ları başladığında Bond ile kızkardeşi kırsal bir bölge olan Cornwall’a gönderildiler. Bu olay onun üstünde büvük iz bıraktı. Nedenlerine bir türlü akıl erdireme­diği bir savaşta hem kendinin, hem ailesinin ölebilece­ği düşüncesi, daha ilerdeki savaş karşıtı kişiliğinin temelini oluşturdu. Liseyi bitirdikten sonra çeşitli fabrikalarda işçi olarak çalıştı, 1953’te askere alınarak Avusturya’ya gönderildi. Bu dönemdeki yaşamı onun savaş karşıtı eğilimini daha da güçlendirdi.

Yirmi yaşından beri bir oyun yazarı olmaya karar vermişti, bu konuda kendini eğitmek için olağanüstü bir çaba harcadı. Londra’daki yenilikçi tiyatro gruplarının çalışmalarını izledi. En çok etki­lendiği çalışmalar George Devine yönetimindeki Ro- yal Court Tıyatrosu’nun ve Joan Littlewood (1914) yönetimindeki Theatre Workshop topluluğunun oyunları oldu. 1958’de Royal Court Tiyatrosu’nun yazarlar grubuna katıldı, ilk oyunu olan Pope’s Wedding (“Papa’nın Düğünü”) 1962’de bu tiyatroda sahneye kondu.

Bunu izleyen üç oyunu, aynı zamanda Ingiliz sansürüne karşı yürütülen sürekli bir mücadeleyi de simgeler. 1965’te Saved (“Kurtulduk”) adlı oyunu sansürden iki sahnesi kesilmiş ve dili baştan aşağıya düzeltilmiş olarak döndü. Bu müdahaleyi kabul etmeyen Royal Court Tiyatrosu ve yönetmen Bili Gaskill, bir özel gösteri yaparak oyunu kesilmemiş haliyle sundular. 1968’de Bond’un üçüncü oyunu olan Early Morning (“Sabahın Körü”) sansür tarafın­dan tümden yasaklandı. Bu iki olaya oyunlarındaki vahşet sahneleriyle açık saçık dılı kabullenemeyen eleştirmenlerin yazıları da eklenince Bond’un Ingilte­re ve Avrupa’daki ünü arttı. Ancak oyunlarındaki yüzeysel vahşet sahnelerinin ve kaba dilin ötesinde, onda Brecht’ın tiyatro anlayışına ve üslubuna yakla­şan bir yan ve sanatsal değer bulan eleştirmenler de vardı.

Mayıs 1968’de Saved ve Early Mornmg oyunları ile George Devine Ödülü’nü kazandı. Özellikle ilk oyunlarındaki şiddet öğeleri ile izleyicide ani bir dehşet duygusu uyandırmak, böylece sahnede canlan­dırılan olaydan uzaklaşmasını ve eleştirel bir tavır almasını sağlamak ister. Bu tutumuyla ilk döneminde Artaud’nun Vahşet tiyatrosu anlayışına oldukça ya­kındır. Daha sonra, başlangıçta eleştirel bir tavır aldığı Brecht’e yaklaşır. Ama Brecht’in Epik tiyatro anlayı­şının bir yöntem ve teknikler bütünü olarak ortaya konmasına karşı çıkar. Çocukluğu müzikhollerde, oyuncu ile seyirci arasında dolaysız bir ilişkinin kurulduğu oyunları izleyerek geçtiği için, Brecht’in yabancılaştırma etmenine (Verfremdungseffekt) dayanan tiyatro anlayışını kabullenmesi güç olmamıştır. Ancak yabancılaştırma etmeniyle belirli bir sorunsala dışardan bakarak düşürtmeye zorlanan seyirciye, aynı zamanda o sorunsalın tüm duygusal ağırlığının da aktarılması gerektiğine inanır. Kuramsal yazılarında bu yönteme aggro-effect adını verir. Tıpkı Brecht gibi, yazarlığından başka, oyunlarının sahnelenmesi­ne de katkıda bulunan çok yönlü bir tiyatrocudur. Oyunların sahnelenişinde, oyunculuk dahil çeşitli görevler almış, 1978’de The Woman (“Kadın”) adlı oyununu kendi yönetmiştir. Bundan sonra kendi oyunlarının ilk sahnelenişinde yöneticilik yapmaya devam etmiştir.

Oyun:

Şiir:

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 18. cilt, Anadolu yayıncılık, 1984