Besim Ömer Akalın kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Besim Ömer Akalın kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1861/62-1940) Türk hekim. Türkiye’de kadın-doğum hekimliğinin kurulmasında ve ana-çocuk sağlığının önemle ele alın­masında büyük rol oynamıştır. İstanbul’dan doğdu. Babası ilk Osmanlı Meclis-i Mebusanı milletvekillerinden Nardalı Ömer Şevki Paşa’dır. Ortaöğrenimini Kosova Askeri Rüştiyesi’n-de yaptıktan sonra 1883’te Askeri Tıbbiye’yi yüzbaşı rütbesiyle bitirdi. I886’da Kadın Hastalıkları Kliniği’ ne asistan oldu. Daha sonra uzmanlık için Paris’e gönderilen Akalın, döndüğünde Askeri Tıbbiye’ye ferik (korgeneral) rütbesiyle profesör atandı. Aynı zamanda Meclis-i Sıhhiye-i Umumiye ve Meclis-i Tıbbiye-i Mülkiye üyeliklerine seçildi. II. Meşrutiyet döneminde rütbesi albaylığa indirildiyse de, saraya olan yakınlığında ve halk arasındaki saygınlığında bir değişme olmadı. 1909’da Meclis-i Tıbbiye-i Mülkiye’ nin başkanlığına getirildi. 1911’de, sivil ve askeri tıp okullarının birleştirilmesiyle, kurulan Tıp Fakültesi, ne Cemil Paşa’dan (Topuzlu) sonra ikinci dekan olarak seçildi. 1919’da üstlendiği Darülfünun rektör­lüğünü sekiz yıl sürdürdü. 1933’deki üniversite refor­mu sırasında kadro dışı bırakıldı ve iki yıl üniversite­den uzak kaldı. Daha sonra emekliye ayrılarak, 1935 ve 1939’da TBMM’nin 5. ve 6. dönemlerine İstanbul milletvekili olarak katıldı. 19 Mayıs 1940’ta Ankara’ da öldü.

Çağdaş anlamda kadın-doğum hekimliğinin ya­yılması için çalışan Akalın, Türkiye’de çocuk sağlığı konusunda çalışmalar yapan ilk hekimlerdendir. Do­ğum bilgisini kuramsal alandan uygulama alanına geçirmiş, Türkiye’nin ilk doğum kliniğini (Seririyat-ı Vilâdiye) kurmuştur. Tıbbiye’ye bağlı ilk ebe okulu­nu açarak binlerce öğrenci yetiştirmiş, böylelikle eğitimsiz ebelerin yol açtığı sorunların önlenmesinde önemli bir adım atmıştır. Ebeler için kısa süreli kurslar düzenleyerek loğusalıkta ölüm oranını artıran “al bastı’yı korkulacak bir hastalık olmaktan çıkar­mıştır. Akalın’ın değerli bir hekim olmaktan öte en büyük hizmeti, bir yandan kadınların doktorlarca muayenesini bile hoş görmeyen o dönem anlayışına, öte yandan ana ve çocuk sağlığı konusundaki yanlış inanış ve uygulamalara karşı savaşmasıdır. Halk sağlığı konusunda gerek yayınlarla, gerek çeşitli kampanyalarla halkı aydınlatmaya çalışan Akalın’ın yapıtları birçok dile, bu arada Çince’ye de çevrilmiş­tir. Çocuk Esirgeme Kurumu ve Süt Damlası gibi derneklerin, Türkiye’de ilk hastabakıcılık örgütü­nün kurulmasında, Kızılay’ın yeniden örgütlenmesin­de Akalın’ın büyük emeği vardır. Ayrıca 1899’da Türkiye’nin ilk sağlık yıllığı olan Nevsal-i Afiyet’) hazırlamış; ancak 1900, 1904 ve 1906’da birer sayısı daha çıkan yıllık, yayımını sürdürememiştir.

YAPITLAR (başlıca):

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 3. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983