Aziz Efendi (Giritli) kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Aziz Efendi (Giritli) kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: Şair ve yazar (D. ?, Girit Ö. 2 Ekim 1798. Berlin). Gençliği Girit’te geçti. İstanbul’a geldi. İstanbul, Sakız Adası ve Belgrat’ta çeşitli görevlerde memurluk yaptıktan sonra 1796’da Prusya elçisi olarak gönderildiği Berlin’de öldü, Müslüman mezarlığına gömüldü. Aziz Efendi şiirler de yazmış ise de asıl ününü kazandıran Muhayyelat (Hayalde Yaşananlar) adlı kitabıdır. Divan Edebiyatı içinde önemli tek masal yazarımız Giritli Aziz Efendi’dir. (Ölümü: 1798) Aziz Efendi, Muhayyelat (Yazılışı: 1796, basılışı: 1851) adını taşıyan masal kitabın Süryanca, ibranca ve başka dillerdeki öykülerden seçerek yazdığını söylerse de kitap oldukça özgündür. Renkli hayalleri örgülü birbirine bağlı masallardan oluşur. Çoğunlukla tasavvuf simgeleri ve telkinleriyle dolu olmasına karşın Muhayyelat’taki masallar günümüz diline uyarlandığında bugün de sevilerek okunabilecek niteliktedir.
Eserleri: Muhayyelat (KB yayını 1973)
Kaynak: Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Ansiklopedisi, 2. Cilt, Hasan Latif SARIYÜCE, Nar yayınları, 2012
Aziz Ali Efendi (Giridi) kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: Alim, hakim ve siyasi bir zat olup Girid’in Kandiye şehrinde doğmuştur. 1123 (1711) de Berlin Sefiri iken vefat etmiştir. Orada medfundur. (Muhayyelat) isminde tarih ve ahlaka taalluk eden hayali bir eseri ile tasavvuftan mansur (Varidat) adında kıymetli bir te’lifi ve zamanına göre Avrupa hükemasının suallerinin cevaplarına dair risalesi ve mutasavvıfane divançesi vardır.
Başka eserleri de olduğu, fakat bunlardan bazılarının Kadir-bilmez varisleri tarafından zayi’ edildiği rivayet edilmiştir. Eserlerinden Yalnız (Muhayyelat) basılmıştır. 1290 (1874) da neşr olunan (Sanduk) ismindeki mecmuada (Gülşen-i Sıhhat) isminde uzun bir manzumeleri çıkmıştır. (Varidat)ında şeyhinin Sinop mulhakatindan Abanali Kerim İbrahim Efendi isminde bir zat olduğunu yazmıştır. Müretteb mutasavvıfane divanından :
«Nazar-i ehl-i dile sırr-ı Huda nakşı- ıyan
Bilmez erbab-ı basiret nedir esrar-ı nihan
Vakıf oldunsa eğer remzine bu ihfanın
Cümle vabeste dürür ilmine ilm-i pinhan»
şeyhinin mensub olduğu tarikatı tasrih etmiyor.
Kaynak: Osmanlı Müellifleri, Bursalı Mehmed Tahir Bey, Meral Yayınevi, 3. Cilt.