Âşık Dertli kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Âşık Dertli kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (d. 1772-ö. 1845) Berber Destanı ile ünlü Âşık Dertli, Bolu ilinin Gerede ilçesine bağlı Şahnalar köyünde doğdu. Asıl adı İbrahim’dir. Bolulu Dertli olarak da bilinir. Çocukluk yıllarını koyun gütmekle geçiren Dertli, varlıklı bir çocukluk döneminin ardından babasının ölümü ve mirasın bölünmesi yüzünden yokluğa düştü ve köy ağasının kendisini köyden kovması üzerine İstanbul’a gitti. Bir süre semaî kahvehanelerinde çalıp çığırdı. Ancak burada uzun süre kalamadı ve Konya’ya gitmeye karar verdi. Konya’da beş yıl âşıklar kahvesinde çalıp çığırdı. Mısır’a gitti. Mısır dönüşü tekrar İstanbul’a döndü ve burada semaî kahvelerinde çalıp çığırarak gününü gün etti. Bu arada sazı omuzunda Ankara, Sivas, Amasya ve Çankırı illerini diyar diyar dolaştı. Geredeli Figânî ve Mudurnulu Yağcı Emin gibi güçlü âşıklara ustalık yaptı. İlk şiirlerinde “Lutfî” mahlâsını kullandı, Mısır dönüşünde ise “Dertli” mahlasında karar kıldı.
Âşık Dertli hem hece hem de aruz ölçüsüyle yazdığı şiirlerini bir divanda topladı. Şiirlerinde din ve tasavvuf, beşerî aşk, toplumsal konular, hiciv ve mizah, tabiat ve tabiat güzelliklerini işledi. Özellikle fes ve saz üzerine söylediği şiirleriyle ün kazandı. Taşlamalarıyla softaların ağır eleştirilerine uğradı.
Ankara’da vefat eden Âşık Dertli, ölümünden 105 yıl sonra memleketine götürüldü ve ebedî istirahatgâhına defnedildi. Esnaf ve meslek destanı yazma geleneğinden etkilendi ve yedi dörtlükten oluşan bir Elif-ba Destanı yazdı. 11’li hece ölçüsüyle yazdığı destanı aynı zamanda bir şehir destanı özelliği gösterir. O, Osmanlı coğrafyasındaki şehirleri ve o şehirlerdeki öne çıkan meslekleri ustalarıyla birlikte ele alıp anlatmıştır. KAYNAKÇA:
Aziz Ayva, “Ahilik, Esnaf Destanları ve Ermenekli Hasan Tahsin’in Berber Destanı”, Yeni İpek Yolu/Özel Sayı-Aralık 2013 Konya KitabıXIV, Konya 2013, 168-183; A. Esat Bozyiğit, “Esnaf Destanları”, Türk Folklor Araştırmaları, 1988/2, s. 27-47; Neşet Çağatay, Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Ankara 1997, 158-160; Özkul Çobanoğlu, Âşık Tarzı Şiir Geleneği İçinde Destan Türü Monografisi, Ankara 2008; Mehmed Fuad Köprülü, Âşık Dertli, İstanbul 1940; Şemsettin Kutlu, Şair Dertli, I-II, İstanbul 1979, s. 118; Haşim Nezihi Okay, Dertli Divanı, İstanbul 1954.
Aziz AYVA
Kaynak: Ahi Ansiklopedisi, 1. cilt, T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Ankara, 2014