Aleksandr III kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Aleksandr III kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1845 – 1894) Rus çan. Döneminde, çarın mutlak gücü sağlamlaştırılmış, liberal ve dev­rimci muhalefet bastırılmıştır. 10 Mart 1845’te Petrograd’da doğdu, 1 Kasım 1894’te Livadia’da öldü. Çar II. Aleksandr’ın oğlu­dur. Milliyetçi ve mutlakiyetçi görüşlere sahip hu­kukçu Pobedonostsev’in özel öğrencisi oldu. Gençli­ğinde, tahtın varisi olarak, devlet yönetiminde kimi görevler aldı. 1877 – 1878’de Osmanlılar’la yapılan savaşta komutanlık etti. Dönemi boyunca, siyasi kararlarında Pobedonostsev’in görüşlerine uymuş; tutucu ve şoven bir gazeteci olan Katkov’un etkisinde kalmıştır. III. Aleksandr, 1881’dc tahta çıkınca yayınladığı bir emirle, babasının döneminde kabul edilen meşruti Mutlak reformlara son vererek, çarın mutlak gücünü ilan etti. gücün Buna dayanılarak çıkarılan bir yasayla hükümete pekiştirilmesi ülkenin herhangi bir bölgesinde olağanüstü durum ilan etme hakkı tanındı. Yasa, bölge yöneticilerini, geniş yürütme gücü ve olağanüstü yetkilerle donatıyordu. Uç yıllık geçici bir önlem olarak başlatıldığı halde yasa, yenilenerek, 1917 Devrimi’ne değin yü­rürlükte kaldı.

1889, 1890 ve 1892’dc çıkarılan yerel yönetimle ilgili yasalar, taşra meclisleri üzerindeki denetimi artırarak, bunların özerkliğini yok etmekte; bu mec­lislerde soyluların söz hakkını güçlendirmekteydi. 1889’da yalnızca köylülerden oluşan ilçe meclisleri, içişleri Bakanlığı’nın atadığı bir soylunun denetimine verildi. Bu soylunun, seçimle gelmiş köylü üyeleri uzaklaştırma, tutuklama, ilçe ve köy meclislerinin kararlarını veto etme gibi yetkileri vardı. 1890’da taşra meclisi seçmenleri üçe ayrıldı: soylular, köylüler dışındaki seçmenler ve köylüler. Soyluların sandalye oranı % 57,1 olarak belirlendi. Yahudiler’e oy hakkı tanınmadı. 1892’de ise, yerel seçimlerde oy kullanma hakkı, mülk sahipleri ile sınırlandırıldı. III. Aleksandr, ekonomide koruyucu gümrük­lerle yerli sanayii destekledi. Güney Rusya’daki kömür ve demir yataklarının işletilmesi ve demiryol­larının hızla geliştirilmesi de bu sanayii besledi. Ayrıca yabancı devletlere, özellikle Fransa’ya önemli ölçüde borçlanıldı. Sanayiin büyümesi işçi sınıfını da geliştiriyordu; ancak, 1882 – 1886 arasında çıkarı­lan ilk fabrika yasaları, işçilerin içinde bulunduğu sefaleti gidermeye yetmedi. Öte yandan, kırsal kesim­de köylüler kötü durumdaydı. 1891 – 1892’deki büyük kıtlıkta binlerce insan öldü. III. Aleksandr, 1881’de Almanya ve Avusturya imparatorları ile üçlü bir ittifak kurdu. Daha sonra, ittifakı sürdürmek istemeyen Aleksandr, 1887’de yalnız Almanya ile bir antlaşma imzaladı. 1891’de de Almanya yerine Fransa ile bir antlaşma yaptı. Bu arada, Balkanlar’daki ulusal akımlarla ilgilendi, Bul­garistan’ın koruyuculuğunu üstlenmeye çalıştı. Rus­lar 1884’te Orta Asya’da Afganistan sınırına ulaştılar. 1885’te Rus ve Afgan birlikleri arasındaki çarpışma, neredeyse bir İngiliz-Rus savaşına yol açacaktı; so­nunda İngilizlerle Rus-Afgan sınırı üzerinde anlaş­maya varıldı. III. Aleksandr döneminde, liberal muhalefetin yanı sıra, henüz popülist ideolojinin egemen olduğu devrimci hareket de büyük bir darbe yedi. 1887’de, III. Aleksandr’a karşı bir suikast düzenlendi. Suikasta karıştıkları gerekçesiyle idam edilen öğrenciler arasın­da Lenin’in ağabeysi, Aleksandr Ulyanov da bulunu­yordu.

Bağnaz bir Ortodoks olan III. Aleksandr, Kato­lik, Protestan ve özellikle Yahudiler’e karşı çok sert davranmıştır. Yer yer Yahudi katliamları yapılmış, azınlıklar baskı altına alınarak sınır bölgelerinin Ruslaştırılması hızlandırılmıştır.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 4. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983