Ahmed Tevfik Paşa kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Ahmed Tevfik Paşa kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1845-1936) Osmanlı sadrazamı. Ankara Hükümeti ile ilişki kurmaya çalışmıştır. 11 Şubat 1845’te İstanbul’da ‘doğdu, 8 Ekim 1936’da burada öldü. Kırımlı Ferik İsmail Hakkı Paşa’nın oğludur. Davut paşa II. Süvari Alayı’nda subayken 1865’te askerlikten ayrılarak Babıâli Tercüme Odasına girdi. 1872’de Roma Elçiliği kâtibi oldu. Çeşitli dış görevlerde bulunduktan sonra Atina ve Berlin’de elçilik yaptı. 1895’te hariciye nazırı oldu. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Meclis-i Ayan üyeliğine atandı.
31 Mart (13 Nisan 1909) Olayı üzerine sadrazamlığa getirildi. 21 gün süren bu ilk sadrazamlığında öncelikle 31 Mart Olayı’nı çıkaranları cezalandırarak karışıklığı yatıştırmak istedi. Ayrıca, Rumeli’deki ordularda baş gösteren kaynaşmayı önleyerek Selanik’ tc toplanan Hareket Ordusu’nun İstanbul’a gelmesini engellemeye çalıştı. Ama bu tasarısını gerçekleştiremedi. İstanbul’a giren Hareket Ordusu, II. Abdülhamid’in 33 yıllık saltanatına son vererek yerine V. Mehmed’i [ Reşad] geçirince, sadrazamlıktan alındı ve Londra Elçiliği’ne gönderildi.
Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’na girince yurda dönerek Meclis-i Ayan üyesi olarak görev aldı. Kasım 1918’de VI. Mehmed [Vahideddin] tarafından hükümeti kurmakla görevlendirildi. Bu ikinci sadrazamlığı Osmanlı Devleti’nin en bunalımlı günlerine rastladı. İtilaf Devletleri donanması ile Yunan savaş gemileri istanbul’a geldi. Aralık 1918’de padişah Meclis-i Mebusan’ı dağıttı.
Ahmed Tevfik Paşa Ocak 1919’da nazırlarını yenileyip padişaha daha yakın bir hükümet kurdu. Ancak, Fransızlar’a yaklaşma siyaseti izlemesi ve İttihatçılar’a karşı sert davranmaması, Hürriyet ve İtilafçıların yoğun muhalefetine yol açınca Mart 1919’da istifa etti. Haziran 1919 ile Mayıs 1920 arasında toplanan Paris Barış Konferansı’na Osmanlı delegesi olarak katıldı. Anadolu’daki ulusal hareketin gelişmesi üzerine istifa eden Sadrazam Damat Ferid Paşa’nın yerine Ekim 1920’de yeniden sadrazamlığa getirildi. Bu görevdeyken Ankara Hükümeti ile ilişki kurmak için yaptığı girişimler sonuç vermedi.
Şubat 1921’de Doğu Sorunu’nu çözümlemek üzere Londra’da toplanan konferansa Ankara Hükümeti’nin delegeleriyle birlikte gidilmesini önerdi. Ancak, Mustafa Kemal bu öneriyi kabul etmedi. Konferansta Osmanlı ve Ankara hükümetleri ayrı kurullarca temsil edildi. Görüşmeler başlayınca, “Milletin asıl temsilcisi Ankara Hükümeti’dir,” diyerek sözü Bekir Sami’ye bırakan Ahmed Tevfik Paşa, bu konferans sırasında da Ankara Hükümeti’yle bir birlik havası oluşturmaya çalıştıysa da başarılı olamadı. Nisan 1921’de konferanstan bir sonuç alınamayın- , ca İstanbul’a döndü. Mart 1922’de hariciye Nazırlığı görevini dc üzerine aldı.
Mudanya Konferansı’nda ortak bir tutum benimsemek için Mustafa Kemal’e haber gönderdi. Ama önerisi kabul edilmedi. TBMM, 1 Kasım 1922’de çıkardığı bir yasayla saltanatı kaldırdı. Ahmed Tevfik Paşa sadrazamlığındaki son Osmanlı Hükümeti de 4 Kasım 1922’de istifa etti. Ahmed Tevfik Paşa bundan sonraki yaşamı boyunca resmi bir görevde bulunmadı. 1934’te Okday soyadını aldı.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 2. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983
AHMET TEVFİK PAŞA KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ
Son Osmanlı sadrazamı (İstanbul 1845-ay.y. 1936). Kırım Türklerinden süvari feriki İsmail Hakkı Paşa’nın oğlu olan Ahmet Tevfik Paşa, Davutpaşa süvari alayına yazılıp, asteğmenlik yaparken sağlığı bozulunca askerlikten ayrılarak (1865), Babıali Tercüme Odası’na girdi. Sefaret ikinci kâtipliği (Roma, Viyana, Berlin), başkâtipliği (Atina, Petersburg), maslahatgüzar-“lık (1877) yapıp Ruslar savaş açtıklarını belirten notayı verince, savaş sonuna kadar Şumnu’daki Serdarı ekrem Abdülkerim Nadir Paşa’nın yanında kaldı. Savaştan sonra Atina maslahatgüzarlığında (1870), daha sonra da sefirliğinde (1883) bulunup, Paris’teki Süveyş Kanalı Komisyonu’nda görev aldı (1885). Hariciye nazırlığına (1895) atanıp, İkinci Meşrutiyet’ten (1905) sonra Âyan Meclisi üyeliğine getirileli. 31 Mart olayından sonra sadrazamlığa (1909) atandı ve üç hafta süren bu sadrazamlığında Hareket Ordusu İstanbul’a girdi; Abdülhamit II tahttan indirildi. Londra büyükelçiliğine getirilip, Birinci Dünya Savaşı’na kadar bu görevde kaldı. Savaş süresince Âyan Meclisi üyeliği yapıp, Vahdettin tahta çıkınca Avrupa ülkelerine görevli gönderildi. İkinci kez sadrazamlığa atanıp (Kasım 1918), İtilâf Devletleri donanmasının İstanbul’a gelmesi (20 Aralık 1918) ve meclisin feshedilmesi üstüne, sadrazamlıktan istifa ederek yerini Damat Ferit Paşa’ya bıraktı (Şubat 1919). Birçok kez yeniden sadrazam olması istendiyse de kabul etmedi. Paris Barış Konferansı’nda (1 Haziran 1919-10 Mayıs 1920) delegelik yaparak, Sevr Antlaşması imzalanınca yurda döndü (14 Temmuz 1920). Yeniden sadrazamlığa getirilip (22Ekim1920),Doğu sorunlarını çözümlemek için Londra’da toplanan konferansta Osmanlı devleti heyetinin başkanlığına atandı (12 Şubat 1921). Konferansa Ankara hükümetini temsilen Bekir Sami Bey başkanlığında başka bir heyetin gelmesi üstüne, konferans başlayınca, sözü ulusun gerçek temsilcisi olan Bekir Sami Bey ve arkadaşlarına bıraktı; ulusal birliğin bozulmaması için büyük çaba harcadı; ne var ki, barış antlaşması yapılamadı. Dönüşünde (3 Mart 1922) M. Kemal Paşa’ya Mudanya konferansında birlikte hareket edilmesini öneren birçok telgraf gönderdiyse de, önerisi kabul edilmedi. Saltanat kaldırılınca (1 Kasım 1922) istifa edip (4 Kasım 1922), cumhuriyetin ilanından sonra İstanbul’da yaşadı.
KAYNAK: GROİLER İNTERNATİONAL ENCYCLOPEDİA, CİLT-1, 1993, DANBURY, CONNECTİCUT-İSTANBUL