Agehi Mansur Çelebi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Agehi Mansur Çelebi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: Kadılar sınıfından ve tarihçilerden şair ruhlu bir zat olup Vardar (Ye­nice) sindendir. 985 (1577) tarihinde istanbul’da vefat etmistir. 974 (1566) tarihinde te’lif edilmis (Zigetvar) seferini açiklayan bir tarihçesi vardır. Bir de gemici ıstılahları üzerine denizciliğin ahvalini ve tehlikelerini anlatan uzun bir manzumesi ve tertib edilmiş bir divanı vardır. Piyale Paşa tarafından bir müddet donanmaya alınmıştı. Denizciliğe ait bilgisi buradan neşet etmektedir.

Kaynak: Osmanlı Müellifleri, Bursalı Mehmed Tahir Bey, Meral Yayınevi, 3. Cilt.

Âgehi Mansur Çelebi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: ( ?-1577) Osmanlı Divan şairi. Divan şiirinde gemicilik deyimlerini ilk kez geniş biçimde kullanarak bir çeşit yenilik getirmiştir. Vardar Yenicesi’nde doğdu. Medrese öğrenimi gördü. Tarihçi Ali’ye göre, Gelibolu’da müderrislik etti. Bir süre Haslar kadılığında bulundu. Bu görev­den ayrıldıktan kısa bir süre sonra İstanbul’da öldü.

1567’de bitirdiği, Fetihnâme-i Kal’a-i Sigetvar adlı yapıtı, Kanuni Sultan Süleyman’ın son seferi sırasında Sigetvar Kalesi’nin fethini anlatır. Yapıtın başka bir adı da Tarih-i Gazavat-ı Sigetvar dır: Seferin nedenleri ılc Kanuni’nin ölümüne kadar geçen olayları kapsar. Agehi az yazmış bir şairdir; elimizde tam bir divanı yoktur. Çeşitli şiir mecmualarında şiirlerine rastlanır. Genç yaşta Piyale Paşa ile sefere çıkan Agehi, gemicilik deyimleri ile dolu ünlü kasidesini Kanuni’ye sunmuştur. 16. yy Divan şiirin­de pek kaba sayılan gemicilik deyimlerini ilk kez geniş biçimde işleyerek bir akım yarattı. Kasidenin birçok yerinde firkata (firkat), alavand (levend), kadr (kadırga) gibi söz oyunları ile pusula, forsa, paçariz (gemi halatı), manca (yemek), volta urur (geminin rüzgâra karşı gidebilmesi için zikzak yapması) gibi gemicilik deyimleri kullandı. Ayrı bir renk taşıyan bu kasidede açıkça görülen nokta, şairin Divan şiirinin klasik yapısını bozmadan, gemicilik deyimlerini yeni birer mazmun olarak zarif biçimde ve ustalıkla kullanmış olduğudur. Agehi’nin bu kasidesi Molla Mehmed ve Za’fî Dede gibi şairlerce tahmis edilmiş ve nazireler yazılmıştır.

YAPITLAR:

Fetihnâme-i Kal’a-ı Sigetvar, (İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, No: 3884).

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 2. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983