Ebû Ca’fer Muhammed b. Alî er-Rızâ b. Mûsâ el-Kâzım b. Ca’fer es-Sâdık (ö. 220/835) İsnâaşeriyye’nin dokuzuncu imamı.
Genellikle kabul edildiğine göre 19 Ramazan 195 [15 Haziran 811] tarihinde Medine’de doğdu. Annesi, Hz. Peygamber’in zevcesi Mâriye’nin kavminden olduğu rivayet edilen Sudan asıllı bir hanımdır. Ebû Ca’fer Muhammed “cömert” anlamındaki Cevâd’dan başka Takı”, Münteceb, Necîb, Murtazâ, Kani’ lakaplarıyla da anılır ve Muhammed el-Bâkır’dan ayırt edilmesi için Ebû Ca’fer es-Sânî künyesiyle kaydedilir. Babası Ali er-Rizâ vefat ettiğinde (203/818) tek oğlu Muhammed el-Cevâd’ın henüz yedi yaşında olması o gününün Şîa toplumunda büyük tartışmalara yol açmıştır. Bazıları, dinen mükellef bile olmayan bir çocuğa imam olarak itaat edilemeyeceğini söyleyip Sünnî veya Zeydî çevrelere katılmış, bazıları Ali er-Rızâ’-nın kardeşi Ahmed b. Musa’yı imam kabul etmiş, bazıları da Mûsâ el-Kâzım’ı son imam telakki eden ve onun bir gün dünyaya yeniden döneceğine inanan vâkıfeye iştirak etmiştir. Bu gruplar, imamete geçecek kimsenin önceki imamdan zahirî ve bâtmî ilimleri alması gerektiğini, Muhammed el-Cevâd’ın ise dört yaşında iken babası Horasan’a gittiği için ondan gerekli ilimleri almasının mümkün olmadığını belirtmişlerdir. Buna karşılık onu imam olarak tanıyanlar kendisinin sâdık rüya, ilham yahut melek vasıtasıyla bilgilendiri-lebileceğini ileri sürmüşlerdir. Bu görüşü benimseyen İsnâaşeriyye müellifleri, Muhammed el-Cevâd’ın imametini temellendirmeye yönelik yaklaşımlara yer vermişlerdir. Buna göre kendisiyle ilgili münakaşalardan haberdar olan Muhammed el-Cevâd. “De ki, işte benim yolum, ben basiret üzere Allah’a çağırıyorum …” mealindeki âyeti [Yûsuf 12/108] okuyarak Hz. Ali’nin Müslümanlığı kabul ettiği sırada kendisi gibi dokuz yaşında bulunduğunu söylemiştir. Rivayete göre toplanan cemaat denemek amacıyla kendisine bazı sorular sormuş, o da babasına benzer şekilde cevaplar vermiş, bu durum onun bilgilerini babasından aldığı yolundaki görüşü güçlendirmiştir. Bu arada imamet peygamberliğe benzetilerek Hz. Yahya ile îsâ’ya küçük yaşta nübüvvet görevinin verilmiş olduğu hatırlatılmış, böylece Muhammed el-Cevâd’ın imametinin benimsenmesi sağlanmıştır.