Mehmed Kemal kimdir? Hayatı ve eserleri: Ankara’da doğdu (11 Nisan 1920-Eylül 1998). Ortaöğrenimini Ankara Lisesi’nde tamamladı (1940). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih -Coğrafya Fakültesi’nde okudu. Kuvvet, Kudret gazetelerinde yazarlığa başladı (1945-48). Askerliğinden sonra Türk Haberler Ajansı’nda, Demokrat Ankara gazetesinde çalıştı (1950-53). Yeni İstanbul {1953-60), Vatan, Ant (1967-69) gazete ve dergilerinin Ankara temsilciliği görevinde bulundu. Akşam, Barış, Cumhuriyet gazetelerinde fıkra yazarlığı yaptı.
Mehmed Kemal, ilk kitabı Birinci Kilometre’de (1945) dünyaya, insanlara bakarken sınıfsal konumunu belirlemiş bir şairin coşkusu ile çıkar karşımıza. “Toprak dam altında doğanların” yaşam serüvenleri acı duyarlık nedeni olur şiirinde. Yer yer ölçü ve uyak gözeterek halk şiir geleneğine yaklaşır: “Yeşerenle yeşil yaprak olurum / Döğüşenle döğüşürüm ölürüm.” Bir arayış döneminin zayıflıklarını, ihmallerini de içinde saklayan, ama gelişme yönü çok belirgin bir şiir ortamında bileşimini yaratmaya çalışırken Nâzım’ın, Orhan Veli’nin, Oktay Rifat’ın, Bedri Rahmi’nin uzandığı kaynağa uzanır o da.
Günü somun gibi üçe bölmüşler Her birine vardiya demişler Ah, işgücünü yemişler Ucuzca, bedavasına.
İndirirler kamyonlardan Hesap görürler tonlardan Çekip almışlar canlardan Getirmişler değirmene.
(Yeni Değirmen, Meydan, 15 Mayıs 1948) dizelerindeki gibi çağdaş sorunları içeren bir halk şiiri dokumaya çalışır. Duyarlığını serbest bıraktığı için lirizm öğelerinden yardım gören bir şiirdir bu. Ama, 1950’den önceki evresinde de sığınmaz Mehmed Kemal bu öğelere. Böylece duygusal olan ince yergiyle birlikte gelişme olanağını bulur. Günler geçti Asker oldum piyade Talim gördüm, yürümeyi öğrendim Ölmeyi öldürmeyi öğrendim.
(“Günler Geç ti”, Ant, Nisan 1945)
1950’den sonra Yeryüzü, Kaynak, Seçilmiş Hikayeler, Yeditepe gibi dergilerde çıkan “espri hevesi”nin ağır basmadığı şiirlerindeyse yeni olanakları denemeye başlamıştır. Çoklarını Dünya Güzel Olmalı’da (1954) okuduğumuz bu şiirler, güncelden kaynaklanır ama kalıcı öğelerle donalan dizeler çoktur aralarında.
“Bugünkü şiirimizin kökünde Mehmed Kemal şiirinin bulunduğu” yolundaki yargılar (Papirüs, sayı 24/1968) böyle yetkin dizelerden kaynaklanıyor olmalıdır.
ŞİİR KİTAPLARI
Kaynak: Çağdaş Türk Edebiyatı 3, Cumhuriyet Dönemi 1, Şükran KURDAKUL, 1994, Evrensel Basım Yayın.