Cafer Paşa Tekkesi, İstanbul Eyüp’te XVI. yüzyıla ait tekke.
Kalenderhâne caddesi üzerinde yer alan ve Kırîmî Tekkesi adıyla da tanınan tekke, Vezir Cafer Paşa (ö. 995/1586-871 tarafından yaptırılan medrese ve türbeden ibaret küçük bir külliye içinde yer almaktadır. Külliyenin halen iyi durumda bulunan medresesi 1970’ten beri kız Kur’an kursu olarak kullanılmaktadır.
Üzerinde bulunan şair Nihâdî’ye ait kitabeden inşa tarihinin 993 (1585) olduğu anlaşıian türbede Cafer Paşa’nın aile fertleriyle birlikte kendisi ve oğlu İsfendiyar Bey’in mermerden sandukaları bulunmaktadır. Türbeye esas girişin sivri kemerli, günümüzde harap bir halde bulunan kitâbeli bir kapı vasıtasıyla sağlandığı anlaşılmaktadır. Hemen sol taraftaki medrese giriş kapısından ise türbenin yanındaki üstü açık bir geçide, oradan da dershanemescid kısmına geçilir. Türbe cephesi iki katlı olup bu cephe iki sıralı dörder pencere ile hareketlendirilmiştir. Üst pencereler sivri kemerli, alt pencereler ise dikdörtgen biçimli ve lokmalı demir şebekelidir. Cephenin sağ tarafında aksı çarpık, kemerli bir giriş daha vardır. Üstü açık olan bu bölümde halen mevcut ahşap küçük bir baraka dükkân olarak kullanılmaktadır.
Tekke ilk kurulduğunda Halvetiyye tarikatına ait iken daha sonra Kadirıyye’ye geçmiş, son dönemde Mehmed Salih Sırrı Efendi adlı bir kişi tarafından Sa’diyye Tekkesi’ne dönüştürülmüştür. Meşihat ihdas edilerek (vaz’-ı meşihat) tekkeye dönüştürülen bu tür türbelerde olduğu gibi tevhidhâne türbe kısmından pencereli bir duvar veya bir parmaklıkla ayrılır. Gerek tekke listelerinde gerekse Mehmed Salih Sırrı Efendi’ye ait vakfiye özetinde Cafer Paşa Türbesi’nden ve Cafer Paşa Türbesi’nde bulunan bir hücreden bahsedildiğine göre tekke türbe bitişiğindeki bir odadan ibaret olmalıdır.
Eyüp Hâki Baba Kadiri Dergâhı son şeyhi Nazmi (Ceyhan) Efendi (ö. 1990) ile Bedevî Dergâhı son şeyhi İbrahim Efendi’nin oğlu Hakkı Kırmızıtaçlı’dan elde edilen şifahî bilgilerden, son devirde âyinlerin medresenin kubbeli dershane-mescidinde yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu durumda o yıllarda tevhidhânenin harap bulunduğunu söylemek mümkündür. Tekkenin son şeyhi, Eyüp-Bahariye Taşlıburun Sa’dî Dergâhı şeyhi Süleyman Efendi’nin halifelerinden musikişinas Kırımlı Hacı Hafız Efendi’nin oğlu İzzet Efendi’dir.
Diyanet İslam Ansiklopedisi