Zeka Testleri

Zekâ Testleri

Binet’nin zekâ testi, ölümünden sonra ortaya çıkan yeni gelişmeler ve gereksinmeler doğrultusunda bazı değişiklikler geçirmiştir, ilk değişiklik 1912’de Stem tarafından yapılmıştır. Stem zekâ yaşı ile kronolojik yaş arasında bir matematiksel oran geliştirip “zekâ bölümü” (Intelligence Quotient) kavramını ortaya atmıştır. Böylece kişinin kronolojik yaşıyla orantılı olarak ölçülen zekâ yaşı artık onun değişmeyen bir özelliği gibi görülen zekâ bölümüne dönüşmüştür, ikinci önemli değişiklik ise 1916’da Stanford Üniversitesi’nde Terman*adlı psikolog tarafından yapılmıştır. Terman, testi normal ve üstün zekâlı çocuklar için standart-laştırmıştır. Böylece yaşıtlarının yapabildiği işleri becerebilen çocuklar normal, kendi yaşından küçük olanların yaş düzeyinde başarı gösterenler geri zekâlı, kendi yaşından büyük olanların düzeyine erişebilenler ise üstün zekâlı olarak kabul edilmektedir. Bu standartlaştırmadan sonra Binet’nin testinin adı Stanford-Binet olarak değişmiştir. Bu testin içerdiği bazı değişiklikler onu Binet’nin ilk testine üstün kılmıştır. Stanford-Binet zekâ ölçeği iki yaşından başlayıp üstün zekâlı yetişkinlere dek uzanan yirmi yaş düzeyinden oluşur. Ölçek iki yaşından beş yaşına dek altışar aylık oranlarla ilerler, bu yaştan sonra aralıklar birer yıla çıkar. Test beş yaşma dek özel yeteneklerin yanı sıra görsel devinimsel yetenekleri de değerlendirir. Ancak bu yaştan sonra özel yetenekler ağırlık kazanır.

I.    Dünya Savaşı ’ndan sonra Stanford-Binet testinin bazı eksiklikleri ortaya çıkmıştır. Özellikle Binet’nin ilk bulduğunda bir çığır açan zekâ yaşı kavramının yetersiz kaldığı anlaşılmıştır. Tek bir toplam zekâ puanı uygulamada sakıncalar yaratmıştır. Sonuçta David Wechsler adlı bir klinik psikolog geliştirdiği ve kendi adını taşıyan zekâ ölçeğinde, zekâ yaşına dayanan zekâ bölümü yerine, istatistiksel bir işlem sonucunda elde edilen “sapma zekâ bölümü” kavramını ortaya atmıştır. Wechsler, her yaştaki deneğin puanını standardizasyon grubunda aynı yaştaki deneklerin aldıkları puanlarla, yani normlarla karşılaştırarak bir zekâ bölümü puanına çevirir. Wechsler zekâyı bir genel yetenek olarak değerlendirmesine karşın bu genel yeteneğin yansıttığı farklı anlamlan ayırt etme ve ayrı ayrı puanlama sonucunda daha zengin bir içerik bilgisi elde edeceğine inanmaktadır. Bunun sonucu Wechsler’in testi, bir sözlü bir de görsel-devinimsel alanı değerlendirir. Sözlü kısmında 6, görsel alanda 5 alt test vardır. Her alt test sözlü ve görsel kısımları ayrı ayn puanladığı gibi bir de toplam zekâ bölümü puanı vardır. Bu testi uygulayan psikolog salt zekâyı ölçmez, bireyin genel yaklaşımı, kişiliği hatta yerine göre psikiyatrik tanısı hakkında ipuçları elde eder.

Wechsler’in geliştirdiği test, genel olarak Stanford-Binet testine oranla üstün kabul edilmektedir. Stanford-Binet testinin daha çok küçük çocuklar üzerinde uygulanmasına karşı, Wechsler testi yetişkinler üzerinde uygulanmaktadır.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi