Zakiri Hasan Efendi Kimdir, Hayatı, Sanatı, Hakkında Bilgi

Zâkirî Hasan Efendi (ö. 1032/1623) Türk dinî mûsikisi bestekârı ve zâkir.

Foça’da doğdu. Hatiplik yapması ve devrinin önemli zâkirlerinden olması se­bebiyle Hatîb Zâkirî Hasan Efendi diye de anılır. Küçük yaşta İstanbul’a giden Hasan Efendi Halvetiyye şeyhlerinden Nûreddinzâde’ye intisap etti. Güze! sesi ve zikir idare etmedeki kabiliyetiyle dikkati çe­kerek dergâhın zâkirbaşılığına getirildi. NevTzâde Atâî, zâkirbaşının bulunmadı­ğı bir zikir meclisinde bu vazifenin şeyh efendi tarafından Hasan Efendi’ye veril­diğini, zikri başarılı bir şekilde idare et­mesi üzerine daha sonra da bu hizmete devam ettiğini ve zamanla bu sahada üstat olduğunu söyler. Sultan I. Mustafa döneminde Eminönü Küçükpazar’daki Hoca Hayreddin Camii’ne hatip olan Ha­san Efendi bu görevi sırasında vefat etti. Caminin hazîresinde, Fâtih Sultan Meh-med dönemi ulemâsından Hoca Hayred­din Efendi’nin yanına defnedildi. Evliya Çelebi’nin anlattığına göre Hasan Efen­di, bir öğle vakti minarede ezan okurken bir çaylak sarığını başından kapıp mina­renin alemi üzerine bırakmış, bir hafta kadar burada duran sarığın çıkan bir fır­tınada minareden düştüğü sabah Hasan Efendi vefat etmiştir. Bazı kaynaklarda I. Mustafa’nın musâhiblerinden olduğu söylenen Hasan Efendi’nin vefat tarihini Atâî, Kâtib Çelebi ve diğer kaynaklar 1032 (1623), Müstakimzâde ise 1030 (1621) olarak kaydeder.

Hasan Efendi, dinî mûsikinin özellikle cami mûsikisi formunda bestelediği eser­lerle tanınmıştır. Zamanımıza ulaşan besteleri arasında hüseynî cenaze salası, dil-keşhâveran sabah salası, bayatî cuma ve bayram salası, nühüft Mersiye-i İmam Hüseyin en meşhurlarıdır. Halil Can, ce­naze salası ile sabah salasının Buhûrîzâ-de Mustafa Itrî tarafından bestelendiği­ni söyler. Mehmet Suphi Ezgi ise Itrî’nin eserleri olarak bilinen segah tekbir ve salât-ı ümmiyyenin de üslûp benzerliğini ve Hasan Efendi’nin talebesi şair Dâî’nin bir manzumesini delil göstererek ona ait olduğunu ileri sürerse de bu görüş mûsiki çevrelerinde kabul görmemiştir.

Bazı güfte mecmualarında rastlanan Zâkirî mahlaslı manzumelerinden Hasan Efendi’nin orta derecede bir şair olduğu anlaşılmaktadır.

TDV İslâm Ansiklopedisi