Yves Marie Andre Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ANDRE, Yves Marie (1675-1764)

Fransız düşünür. Orta Çağ felsefe geleneğine karşı çıkarak Descartes ve Malebranche’ın geliştirdiği akılcı öğretiyi benimsemiştir.

Châteaulin’de doğdu, Coen’de öldü. Quimper’ de başarılı bir öğrenci olarak öğrenimini bitirdi. Cizvitler’le kurduğu arkadaşlık sonucu manastıra girdi. Bu davranışının çevresinde büyük tepki yaratmasına karşılık kendini tanrıbilim çalışmalarına verdi. 1706’da papaz oldu. Paris’e gitti, orada çağın ünlü Descartesçı bilgesi Malebranche ile tanıştı. Malebranche’ın etkisiyle Descartes felsefesini öğrendi. Bu davranışı, Descartes felsefesini imana ve Incil’in benimsediği ilkelere aykırı bulan Cizvitler tarafından tepkiyle karşılandı. Bir süre sonra La Fleche’e gönderildi. Bu, tanrıbilim öğrenimini sürdürme görünümü altında onu Descartesçı felsefe çevresinden uzaklaştırma amacım güdüyordu. La Fleche’de bir süre kaldıktan sonra, papazlık için gerekli eğitimi bitirmek üzere başka yerlere gönderildi. 1709’da Amiens Koleji’nde felsefe okutmakla görevlendirildi, daha sonra Rouen Koleji’ne atandı. Öğrencilerine Descartes felsefesinin görüşlerini aşılamaya çalıştığı savıyla suçlandı, kamu önünde düşüncelerini değiştirdiğini söyleme cezasına çarptırıldı, isteneni yerine getirince başka yerlerde görevlendirildi. Amiens’te Cizvitler’in görüşlerini eleştiren bir kitabı nedeniyle yargılandı. Bastil zindanına atıldı. Bir süre sonra, kötü koşulların etkisi altında yazdığı bir mektupla bağışlanmasını diledi. Cezası bağışlanınca Rouen’deki görevine döndü. Sonra Coen’e gitti; burada 38 yıl matematik okuttu. 1726’da Bilim ve Güzel Sanatlar Akademisi’nde öğretim üyesi oldu. Çalışkanlığı, bilgisinin genişliği nedeniyle içinde Fontenelle’in de bulunduğu, yeni bir çevre oluşturdu. Cizvitler’in baskısı azalmaya başlayınca, Rouen parlamentosunca kendisine yardım edildi, geçimi sağlandı.

Andre, felsefeye Platon ve Augustinus’u derinlemesine incelemekle girdi. Sonra Descartes ve Maleb-ranche’ın görüşlerini benimsedi, özellikle Descartes felsefesinin Hıristiyanlık’a ve akla en uygun bir düşünce çığırı olduğunu ileri sürdü.

Andre’ye göre, insan, ruh ile gövdeden kurulu bir varlıktır. Ruh gövdeye bağlı değildir, bağımsızdır. Ahlakın kaynağı gönüldür, bu nedenle kişinin alçakgönüllü olması gerekir. Başkalarının yaptıkları iyilikleri unutmamak kendi yaptığı iyilikleri anmamak, yüze vurmamak ahlakın başlıca kuralı olmalıdır.

Aşk iki türlüdür, birincisi ödev, görev, İkincisi duygulardan oluşur. Ödev ve görev aşkı kişiyi toplum kuramlarıyla, duygulara bağlı aşk ise kendi özel eğilimleriyle yüz yüze getirir.

Metafizik üç ayrı konuyu işleyen, üç bölümden oluşan bir bütündür.

a)    Bilgi ilkeleri,

b)    Tanrı,

c)    Ruh

Andre bu üç konuya Descartesçı bir görüşle yaklaşır,
akıl ilkelerine dayalı bir çözüm getirir. Ruh konusunda, daha çok Malebranche’m düşüncelerini benimsediği görülür.

Güzellik, yapısı, niteliği bakımından üç türlüdür:

a)    Özlü güzellik: Bu tür güzellik, kendi başma-dır, başka bir kuruma bağlı değildir. Bütün nitelikleri kendi varlığı içindedir.

b)    Doğal güzellik: Bunun kaynağı tanrısal güçtür, insanla bağlantılı değildir, kendi başına bir varlıktır.

c)    İnsan güzelliği: Bu öznel güzelliktir. Özdekte bulunduğu için kavranabilir niteliktedir.

Duyulur güzellik, görülen, kulağa hoş gelen, yaşanan güzelliktir. Kavranabilir güzellik ise kişinin ahlak ve ruh yönüyle bağlantılıdır. Güzelliğin her türü düzen, birlik ve uyum sağlamaya yarar.

Andre güzellik konusunu içeren görüşleriyle etkili olmuş, özellikle sanat yapıtlarının değerlendirilmesinde duyu verilerine önem veren düşünceleri, bu konuda çalışanlara ışık tutmuş, estetiğin bağımsız bir bilim dalı olmasına öncülük etmiştir.

•    YAPITLAR: Les oeuvres de Pere Andre (“Andre’nin Yapıtları”), 1766; Metaphysıce Sıve Theologica Na.tura.lis (“Metafizik veya Doğanın Teolojisi”); Vie de Ma.lebranc-he, Pretre de l’Oratorie, avec l’Histoire.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi