Felsefe Yazıları

YUNAN DÜŞÜNCESİNDE DİYALEKTİK

YUNAN DÜŞÜNCESİNDE DİYALEKTİK
Yunan felsefesinde daha başlangıcından beri çocukça ve basit biçimde
de olsa diyalektikten, oluş ve değişme kavramlarını dile getirerek
bahsedildiğini duyarız.
HERAKLEİTOS
Milattan önce 535-475 yaşadığı sanılan Heraklietos Efesli bir
aristokratın oğludur. Kendisi bir ayaklanmaya katılmış ve başarısızlığı
üzerine Artemis tapınağına kapanarak Dünya ile ilgisini kesmiştir.
Heraklietos insanı bir nesne olarak ilk defa ele almıştır. Ve ben kendimi
alıyorum demiştir. Heraklietos’a göre evrendeki herşey değişikliğe uğrar.
Bozulmayan hiçbir şey yoktur. Aynı ırmağa iki kez giremezsin. Çünkü her
seferinde geçen başka bir sudur.
İnsan ruhu da son derece incelmiş ve arınmış bir ateş unsurudur. Kuru
akıl daha bilge daha akıllıdır. Rutubet ruhun ateşini kararttığı zaman akıl
gücünü kaybeder. Sarhoşluk bu durumun en iyi örneğidir.
ZENON
Aristotelese göre diyalektiğin babası Heraklitos değil Elealı Zenondur.
Zenonun diyalektiği özdeşlik ve negatiflik ilkesi üzerine dayanır. Zenon
sadece varlığın varolduğunu ve varolmayanın varolmadığını ileri sürer.
Zenona göre evrende gördüğümüz çokluk ve çeşitlilik aslında özle ilintisi
olmayan temelsiz görünüşlerdir.
Zenon hareketin imkansızlığını göstermek için çeşitli örnekler vermiştir.
Atılan bir ok hedefine varabilmek için ardaki bütün noktalarda ayrı ayrı
bulunmak zorundadır. Bulunmak durmak demek olduğuna göre ok bütün
uçuş süresince duruyor demektir.
SOFİSTLER
Sofistler genel problemlerden uzaklaşıp düşüncesi iradesi ve duygusal
hayatı ile insanın kendisini incelemeye çalışmışlardır.
SOCRATES
Socrates geleneklere saygı duymamakta ve devrimci bir çizgi
çizmektedir. Sokratesin bütün ustalığı sanki bilmiyormuş gibi yaparak
kendi düşündüğünü saklamasında ve başkalarından bir şeyler öğrenmek
istiyormuş gibi yapmasında yatmaktadır. Sokrates yönteminin amacı
problemi çözmek değil gerektiği gibi ortaya koymaktır. Kabul ettirmek
değil problemi aydınlatmaktır.
PLATON
Milattan önce 427-327 yıllarında yaşamıştır. Bilimsel yöntemini insana
bağlı olmaktan kurtarmak istiyordu. Araştırmanın her türlüsünün beyhude
olduğunu dile getirmiştir. Bunuda şu şekilde izah etmiştir. Aradığım her
hangi bir şeyi ya önceden biliyorumdur ,(bu durumda araştırmama gerek
kalmaz) yada araştırdığım şey hakkında hiç bir şey bilmiyorumdur. Bu
durumda da herhangi bir şey öğrenmeme imkan yoktur. Çünkü araştırmayı
nasıl yapmam gerektiğini bilemem. Demek ki bilimin değeri olmadığı gibi
başarıya ulaşma şansıda yoktur.
ARİSTOTELES
M-Ö (384-322) Aristoteles bir gençlik yapıtı olan Topiklerde
diyalektikten etraflıca söz eder. Bu kitabın amacı muhtemel öncüllerden
kalkarak ileri sürülen her problem üzerine kanıtlama yapmamız ve bir kanıt
ileri sürdüğümüz zaman bu kanıta karşı her hangi bir şey söylemekten
kaçınmamızı sağlayan bir yöntem bulmaktır.