Yirmisekiz Mehmet Çelebi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

MEHMED ÇELEBİ [Yirmisekiz] ( ? – 1732)

Osmanlı devlet adamı. Yazdığı Sefaretname ile tanınmıştır.

Doğum tarihi bilinmiyor. Edirne yakınında doğdu, Lefkoşe’de öldü. Asıl adı Mehmed Faiz’dir. Seksoncubaşı Süleyman Ağa’nın oğludur. Gençliğinde Yirmisekizinci Yeniçeri Ortası’na girdi ve kısa zamanda yükselerek yeniçeri efendiliği, darphane nazırlığı, üçüncü defterdarlık, 1718 Pasarofça Antlaşması’nı imzalayan Osmanlı kurulunda ikinci delegelik gibi görevlerde bulundu. Fransa ile dostluk ilişkilerini geliştirmek, Avusturya ve Venedik’e karşı Fransa ve İspanya ile bir bağlaşma kurmak gibi amaçlarla 1720’de Fransa’ya fevkalade elçi olarak atandı. Fransa’nın siyasi işbirliğine yanaşmaması ve yeni ticari ayrıcalıklar elde etmeye çalışması üzerine 8 Ekim 1721’de İstanbul’a döndü ve Divân-ı Hümâyun’daki görevini sürdürdü.1730 Patrona Halil ayaklanmasından sonra Kıbrıs’a sürüldü.

Elçiliği sırasında yazdığı Sefaretname ilk kez bir Avrupa devleti başkentinde yaşayan bir Osmanlı’nın, Batı’nın yaşam biçimi karşısındaki tutum ve düşüncelerini yansıtması bakımından önemlidir. Mehmed Çelebi, İstanbul’dan ayrıldığı günden dönüşüne değin yaşadıklarını, gördüğü teknik yenilikleri, Fransa Kralı XV. Louis ile ilişkilerini, Paris’te gezdiği önemli kültürel, dini, askeri, siyasi kurumların özlü bir tanıtımım, kendine özgü bir üslupla anlatmaktadır. Yapıt, ilk Batılılaşma çabalarına öncülük etme niteliği de kazanmış, Lale Devri’ndeki yenilik hareketlerinde, 1728’de matbaanın kurulmasında, Batı tekniklerinin getirilip uygulanmasında etkili olmuştur. Bu yönüyle de önemli tarihi bir belge değerindedir.

•    YAPITLAR (başlıca): Mehmed Efendi Sefaretnamesi, (Relation de Mohammed Effendi), (ö.s.), 1841, (Yeni harflerle , Yirmisekiz Mehmed Çelebi’nin Fransa Seyahatnamesi, Şevket Rado (yay.), 1970.)

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi