Yevgeniy İvanoviç Zamyatin Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
ZAMYATİN, Yevgeni İvanoviç (1884-1937)
Rus roman ve oyun yazarı. Anti-ütopya türünün en önemli öncülerinden biridir.
1 Şubat 1884’te Lebedyan’da doğdu, 10 Mart 1937’de Paris’te öldü. St. Petersburg (bugün Leningrad) Politeknik Enstitüsü’nde gemi mühendisliği öğrenimi gördü. Öğrencilik yıllarında Bolşevik Partisi’ne katıldı. 1905’te St.Petersburg Sovyeti’nde savaştı. Tutuklanarak hapse atıldı, iki kez de sürgüne yollandı. Kaçıp St.Petersburg’a döndü, takma bir adla öğrenimini tamamladı. 1914’te yayımlanan bir öyküsünde orduya yönelttiği eleştiriler nedeniyle çarlık yönetiminin baskılarına hedef oldu ve bir süre yazmaya ara vermek zorunda kaldı. I.Dünya Savaşı sırasında, İngiltere’de Rusya için yapılan buzkıran gemilerini denetledi. O yılların ürünü olan Ostrovityane (“Adalılar”), İngiliz toplumunun tekdüze ve ikiyüzlü yaşamına yöneltilen bir yergiydi.
Zamyatin, Şubat Devrimi’ni haber alınca ülkesine dönmek üzere yola çıktı. 1917 Ekim Devrimi’nde Rusya’daydı. Devrim sonrasında başlayan ateşli edebiyat tartışmalarına katıldı. Bolşevikler’den giderek uzaklaşan bir yazar olarak yöneticilerle çelişkiye düştü. 1922’de bir süre hapsedildi. Mikhail Zoşçenko (1895-1958) K.A.Fedin ve A.Ahmatova gibi yazarlarla birlikte Serapion Kardeşler adını alan genç kuşak edebiyatçılar grubunu oluşturdu. 1920’de yazdığı Mıy (“Biz”) adlı romanının ülkesinde yayımlanmasına hiçbir zaman izin verilmedi. Mıy’ın Önce İngilizce, daha sonra da Çekçe çevirileri ülkesi dışında yayımlandı. 1927’de de bazı bölümleri, onun bilgisi ve onayı olmaksızın SSCB dışında çıkan bir muhacir dergisin
de Rusça yayımlandı. Bunun üzerine Zamyatin, Rus Yazarlar Birliği’nde sert eleştirilere hedef oldu. Gene de deneme ve öykülerini yayımlatmayı, oyunlarını sahneletmeyi sürdürdü. Ancak 1929’da eleştirilerin iyice yoğunlaşması üzerine Rus Yazarlar Birliği’nden istifa etti. Artık yapıtlarının yayımlanmasına ve sahnelenmesine izin verilmiyordu. Bunun üzerine 1931’de Stalin’e mektupla başvurarak ülkesinden ayrılmak için izin istedi. Gorki’nin de araya girmesiyle, Paris’e gitmesini izin verildi. Paris’te yalnız ve yoksul bir yaşam sürdü. İsyancı görüşleri nedeniyle orada da, SSCB aleyhtarları tarafından tecrit edildi.
Zamyatin’in başyapıtı sayılan Mıy, 26.yy’da, toplumsal ve bireysel yaşamın devletçe tümüyle denetim altında tutulduğu, insanların yaşamlarının çizelgelerle düzenlendiği, adlarının yerini numaraların aldığı bir toplumu konu alır. G.Orwell ve A.Huxley gibi yazarların öncüsü ve esin kaynağı olan Zamyatin, onlardan çok daha önceki bir dönemde, karamsar bir çerçeve içinde kısıtlı kalmadan anti-ütopya türünü köktenci bir eleştiri silahına dönüştürmüştür. Devrimin hiçbir zaman sona erdirilemeyecek bir süreç olduğunu, “gerçek edebiyatın güvenilir ve gayretkeş görevliler tarafından değil, ancak aykırı ve asi ruhlular, çılgınlar ve hayalciler tarafından gerçekleştirilebileceğini” savunarak resmi görüşlere karşı çıkmış, kuşağının en radikal adlarından biri olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: Ostrovityane, 1918, (“Adalılar”); Mıy, İng. basım We, 1924, (“Biz”); Biç bozhiy, 1938, (“Tanrı’nıri Gazabı”). Oyun: Ogui svyato-go dominika, 1920; Atilla, 1928.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
ekşi & vikipedi