Yahya Han Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

YAHYA HAN (1917 – 10 Ağustos 1980)

Pakistanlı asker ve devlet adamı. 1969’da yönetime el koyarak üç yıl süreyle devlet başkanlığı yapmıştır.

Muhammed Yahya Han 4 Şubat 1917’de Peşaver yakınlarındaki Chakwal’de doğdu. Soylu bir aileden geliyordu. Babası polis müdürüydü. 1936’da Pencap Üniversitesi’ni bitirdikten sonra Hint Askeri Akademisinde öğrenim gördü. 1938’de teğmen olarak orduda görev aldı ve II. Dünya Savaşı’nda İngiliz ordusunda çeşitli cephelerde savaştı. 1947’de İngiliz Uluslar Topluluğu içinde bağımsız bir devlet olan Pakistan’ın askeri okulunu kurmakla görevlendirildi. 1957-1962 arasında ordu genelkurmay başkanlığını yürüttü. 1962’de Doğu Pakistan ordusu başkomutanı oldu. 1966’da Pakistan ordusundaki en yüksek görev olan başkomutanlığa getirildi. Önceleri desteklediği devlet başkanı Eyüp Han’a karşı muhalefetin ciddi boyutlara ulaşması üzerine 1969’un başlarında desteğini çekti. Eyüp Han’ın istifasının hemen ardından, 26 Mart 1969’da yönetimi ele aldı. Tüm ülkede sıkıyönetim ilan ederek özgürlükleri askıya aldı, grev ve gösterileri yasakladı, askeri mahkemeler kurdu. 1962 anayasasını kaldırarak ulusal meclisi ve eyalet meclislerini fesheden Yahya Han, 31 Mart 1969’da kendisini devlet başkam ilan etti.

Devlet başkanı olduktan kısa bir süre sonra, Temmuz 1969’da kısıtlı olarak siyasal faaliyete izin veren ve sivil bir bakanlar kurulu atayan Yahya Han, Kasım 1969’da kurucu meclis için seçimlere gidileceğini açıkladı ve Ocak 1970’te sıkıyönetim altında siyasal faaliyete izin verdi. Yatırımların ağırlığının Doğu Pakistan’a kaydırıldığı bir iktisadi planı benimsemesine ve bazı reformlar yapmasına karşın, Aralık 1970’te yapılan seçimleri Doğu Pakistan’a özerklik verilmesini isteyen Mucibu’r-Rahman’m Avami Birliği kazandı. Zülfikar Ali Butto’nun Pakistan Halk Partisi ise ikinci parti oldu. Bunun üzerine meclisin toplanmasını erteledi. Bu durum karşısında genel grev ilan eden Mucibu’r-Rahman’ı Butto ile bir koalisyon hükümeti kurmaya ikna etmeye çalıştıysa da, görüşmeler bir sonuç vermeyince, Mart 1971’de Doğu Pakistan’a ordu birlikleri gönderdi. Ancak, Bengalli gerillalardan destek gören Hint ordusunun, Pakistan birliklerini yenilgiye uğratması üzerine 19 Aralık 1971’de devlet başkanlığını Zülfikar Ali Butto’ya bırakarak görevinden ayrıldı.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi