Tarihi Şahsiyetler

Xavier Bichat Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BICHAT, Xavier (1771-1802)

Fransız anatomi bilgini. Dokubilimin kurucusu sayılır.

Marie François Xavier Bichat, 14 Kasım 1771’de Jur’a Bölgesi’ndeki Thoirette’de doğdu. İlk anatomi derslerini doktor olan babasından aldığı söylenir. Nantua Koleji’nden sonra Lyons’daki bir Cizvit okulunda felsefe öğrenimi gördü. 1791’de gene aynı kentte cerrah ve anatomi bilgini Marc-Antoine Petit’ nin öğrencisi oldu. 1793’te Paris’e giderek tıp öğrenimini sürdürdü. Hötel Dieu’de (sağlık ve bakım yurdu) Pierre Desault’nun (1744-1795) kurduğu cerrahi kliniğinde onunla birlikte çalıştı. Desault’nun 1795’te ölümüyle yarım bıraktığı Journal de chırurgie’ nin (“Cerrahi Günlüğü”) geri kalan bölümlerini derleyerek yayımladı. 1797’de özel patoloji, fizyoloji ve anatomi dersleri vermeye başladı. 1799’dan sonra tümüyle anatomiyle ilgilenmeye başladı. 1801’de Ho-tel Dieu’de çalışmaya başladı. 22 Temmuz 1802’de, laboratuvarmda geçirdiği bir kaza sonucu öldü.

18.yy’ın sonları mikroskobun yaygın olarak kullanılmadığı ve hayvan hücresinin henüz keşfedil-mediği yıllardı. Bichat pek güvenmediği mikroskobun da yardımıyla, ama daha çok çıplak gözle, liflere ayırdığı ya da özel eriyiklerde çürüttüğü organların yapısını incelemeye başladı. Bu çalışmalarının sonucunda organların farklı dokulardan oluştuğunu, bir tür dokunun ise birden fazla organda bulunabileceğini gösterdi. Yaşamsal özellikleri ve yapıları farklı olan yirmi bir farklı doku saptadı; “doku” terimini de ilk kullanan Bichat oldu. Bu bulgularını 1800’de yazdığı Traite des membranes (“Zarların İncelenmesi”) adlı yapıtında açıkladı. Bir yılda yaklaşık 600 otopsi üzerinde çalışarak hazırladığı Anatomie generale’de (“Genel Anatomi”) ise genel anatominin organları oluşturan yapıların bilimi olduğu görüşünü ve genel anatomiden de yeni bir patolojik anatomi alanının geliştirilmesi gereğini savundu.

O dönemde hastalıkların kökeninin tüm vücut değil, çeşitli organlar olduğu düşüncesi Morgagni tarafından ortaya atılmıştı. Bu yeni sava karşın, hastalıkları vücut suyuklarının düzensizliklerine bağlayan görüş tıbbi uygulama ve araştırmalarda hâlâ geçerliliğini korumaktaydı. Bichat bu eski görüşe karşı çıkmakla kalmadı, Morgagni’nin düşüncesini daha da geliştirerek yeni bir patoloji kuramı ortaya attı. Ona göre, hastalıkların nedeni, organlardaki yaşamsal işlevleri farklı dokulardan birinde ya da birkaçında ortaya çıkan bozukluklar sonucu o dokunun işlevini yerine getirememesi olabilir, dolayısıyla her doku farklı hastalıklar gösterebilirdi. Böylelikle dokunun işlevlerine dikkati çekerek histolojinin (do-kubilim) öncülüğünü de yapmış oldu. Bichat, dokuların yaşamsal özelliklerinin fizikokimyasal yasalarla açıklanabileceğini savunan “indirgemeci” tezlere karşı çıktı; indirgemeci yaklaşımın yerine Stahl’ın “yaşamsal öz” kuramıyla animizmi savunan hekimlere daha yakındı. Hayvan hücresinin varlığı Bichat’nm ölümünden sonra ortaya çıkarıldı ve yaşamsal işlevler hücre düzeyinde incelenmeye başlandı. Ancak, Bic-
hat’nm çoğunlukla çıplak gözle, mikroskopsuz yaptığı araştırmaların sonucunda, organları oluşturan dokuları ve bunların farklı işlevlerini bulması patoloji ve anatominin yanı sıra histoloji alanında da önemli gelişmelere neden olmuştur.

•    YAPITLAR (başlıca): Oeuv^es chirurgicales de Desault, 3 cih» 1798-1799,(“Dessault’nun Cerrahiye İlişkin Yapıtları”); Traite des membranes en generale et de diverses membranes en partıculier, (“Genel Olarak Zarlar ve Özel Olarak Farklı Zarlar Üzerine İncelemeler”); Anatomie generale, 1801, (“Genel Anatomi”); Traite d’anatomie descriptıve, 5 cilt, 1801-1803, (“Açıklamalı Anatomi Üzerine”).

•    KAYNAKLAR: J.Cocquerelle, Kavier Bichat, 1902; H.E.Sigerist, Great Doctors, 1933.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi