Wright Kardeşler Kimdir, Hayatı, Biyografisi, Eserleri, Hakkında Bilgi
WRIGHT, Orville (1871-1948) Wiibur (1867-1912)
ABD’li mucit ve sanayici kardeşler. Havacılık tarihinin başarıyla uçan ilk uçağını yapmışlardır.
Wilbur Wright 16 Nisan 1867’de Iııdiana Eyale-ti’ndeki Millville’de doğdu, 30 Mayıs 1912’de Ohio Eyaleti’ndeki Dayton’da öldü. Orville Wright 19 Ağustos 1871’de Dayton’da doğdu, 30 Ocak 1948’de aynı kentte öldü. Belirli bir öğrenim görmeyen ve uygulamaya yönelik alanlardaki bilgi ve yeteneklerini, yerel bir gazete çıkartan babalarının matbaasında çalışarak geliştiren Wright kardeşler, 1892’de bir bisiklet yapım ve tamir atölyesi kurdular. Bu arada havacılıkla, özellikle de planör uçuşlarıyla ilgilenmeye başlamış ve uçak teknolojisine ilişkin yayınları izleyerek kendilerini bu alanda da yetiştirmişlerdi. O.Lili-enthal’in 1896’da bir uçuş sırasında düşerek ölmesinin ardından, hafif motor yapımım sağlayacak ve uçuş denetimini geliştirecek yeni teknikler araştırmaya giriştiler. 1900’de North Carolina Eyaleti’ndeki Kitty Hawk’ta bir kamp kurarak üç yıl sürecek çalışmalarını başlattılar. Bini aşkın uçuş denemesi sonucunda, 17 Aralık 1903’te, havacılık tarihinin ilk motorlu uçuşunu gerçekleştirdiler. 1905’teki çok daha başarılı ikinci denemeden sonra 1906’da uçağın patentini aldılar ve seri üretime geçebilmek için ABD savaş bakanlığından destek ve izin istediler. Bakanlığın yanıtının gecikmesi üzerine Fransa’ya giderek sanayicilerden mali destek arayan Wilbur Wright’ın çabalan sonuç verdi ve 1908’de Wright Kardeşler adını taşıyan uçak şirketi üretime başladı. Sonraki yıllarda birçok ABD ve Avrupa kentinde gösteri uçuşları yapan ve yeni modeller geliştiren iki kardeşten Wilbur Wright tifodan ölünce, Orville Wright şirket hisselerini satarak emekliye ayrıldı ve Dayton’da yaşamının sonuna değin yeni tasarımlar üzerinde çalıştı.
1890’ların ortalarına değin geliştirilen çeşitli türdeki planörlerle gerçekleştirilen uçuşlarda ortaya çıkan sorunları inceleyen Wright kardeşler, başarılı bir uçuşun temel sorununun denge olduğunu belirleyerek, çalışmalarını üç eksendeki hareketin denetim altına alınabilmesi için gerekli teknik düzenlemeler üzerinde yoğunlaştırdılar. 1899’da dönüş yaparken aracın sağa sola yatmasını sağlayan kanat bükme kapakçıkları düzenini geliştirdiler. Ayrıca, ön bölmeye yerleştirilmiş bir dümenle, inişli çıkışlı uçma hareketini (yunus-lama) yönetmeyi, kuyruk plakasına eklenen bir dümenle de kanat ucunun aşağıya çekilmesinin doğurduğu ve planörün yana yatmasını engelleyen aerodinamik direnci ortadan kaldırmayı başardılar. Denge sorunlarını böylece çözümlerlerken bir yandan da hafif bir motorun yapımı için çaba harcadılar. 1903’teki tarihi uçuşta kullandıkları “Flyer-I”in motoru yaklaşık 345 kg ve 12 BG gücündeydi. Wright kardeşler bu uçakla gerçekleştirdikleri dört denemenin sonuncusunda 59 saniye süren 260 m’lik bir uçuş yapmayı başardılar. 1905’te geliştirdikleri “Flyer-III” ise havacılık tarihinin ilk pratik uçağı olarak kabul edilir. Orville Wright çok daha güçlü bir motora sahip olan bu uçakla 39 km’lik bir uzaklığı yarım saatte aldı, ayrıca havada çeşitli gösteriler düzenledi.
Wright kardeşler, daha sonra geliştirdikleri modellerde de gerek aerodinamik sorunları aşmakta, gerek motor gücünü artırmak ve ağırlığını azaltmakta pek çok yenilik getirerek uçak sanayiinin gelişimine katkıda bulunmuşlardır.
• YAPITLAR: (başlıca): O.Wright, How We Invented the Aeroplane, 1953, (“Uçağı Nasıl İcat Ettik”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi