Sosyoloji

Wittgenstein’ın Maşası

David Edmonds & John Eidinow – Wittgenstein’ın
Maşası

25 Ekim 1946, Cuma akşamı

Cambridge Ahlak Bilimi Kulübü mutat toplantılarından
birini yapıyordu.

O akşam konuk konuşmacı,

Felsefi Sorunlar Var Mıdır? Başlıklı bildirisini
sunmak üzere (orada bulunan) Karl Popper’di.

Dinleyiciler arasında kulüp başkanı Ludwig
Wittgenstein da vardı.

Ayrıca Bertrand Russell da toplantı da mevcuttu. (s.
11)

Popper ve Wittgenstein’ın felsefenin temel doğası
–gerçekten felsefi sorunlar mı var (Popper) yoksa bunlar sadece bilmeceler mi
(Wittgenstein)- konusunda hararetli bir tartışmaya (girdiler).

Popper olayı kendi ifadesiyle

Bitmeyen Arayış’ta aktarmıştır.

Popper’in hatırladığı kadarıyla Wittgenstein
“sinirli sinirli maşayla oynuyordu”… (s. 12)

Toplantıya katılmış olan Peter Geach, Popper’in
hikâyesini “baştan sona yanlış” ilan etti. (s. 13)

(Wittgenstein) “Kıçından daha yükseğe sıçramaya
uğraşma.” Bunu, Popper gibi dünyayı değiştirebileceğini düşünen filozoflar için
söylemiş. (s. 23)

İlerleyen
sayfalarda konuşmanın/tartışmanın tanıkları üzerinde duruluyor (s. 25-30).
Popper, Wittgenstein ve Russell hakkında detay bilgiler veriliyor (s. 40-60)

19. yüzyılın sonunda Wittgenstein’lar Avusturya’nın
süper zenginleri arasındaki yerlerini almışlardı, Rotschild ailesinin Viyana
kolundan sonra ikinci sırada geliyorlardı. (s. 76)

Wittgensteinların evi önde gelen müzik
salonlarındandı.

Brahms’ın Klarnet Dörtlüsü’nün ilk performansı
burada gerçekleşmişti. …Mahler, evin düzenli konukları arasındaydı.

Richard Strauss, Ludwig’in ağabeyi Paul’le düetler
yapardı.

Paul Birinci Dünya Savaşı’nda sağ kolunu kaybetmiş
ve Ravel onun için, Sol El İçin Piyano Konçertosu’nu yazmıştı. (s. 77)

Wittgenstein’ın babası 1913’te kanserden öldü.

Wittgenstein bütün parasını kardeşlerine bıraktı.

“Tractatus kafe kokuyordu,” Popper (s. 83)

Birinci Dünya Savaşı’na gönüllü olarak katılan
Wittgenstein, savaş boyunca cephede Tractatus üzerinde çalışmıştı…

Popper, savaşa katılmamıştı…

S. 100’dan sonra
Popper hakkında malumat okuyoruz, kibirli pislik intibaı bırakıyor bu
sayfalardaki Popper profili.

S. 60’tan sonra,
Iris Murdoch’un üzerindeki Wittgenstein etkisi (Ağ).

Wittgenstein, 1929’da Cambridge’e döndüğünden beri
Tractatus’ta değindiği fikirlerin çoğunu terketmiş, (Öncesi Witgenstein I, sonrası ise Witgenstein II diye yaftalanmış Russell
tarafından).
(s. 193)

…Wittgenstein II’de bir resim olarak dil metaforunun
yerini bir alet olarak dil metaforu almıştır. Bir terimin anlamını öğrenmek
istiyorsak neye karşılık geldiğini sormamalı; halihazırda nasıl kullanıldığını
incelemeliyiz. (s. 195)

Russell ve ilk dönem Wittgenstein günlük dilin,
altında yatan mantıksal yapıyı gizlediğine inanırlardı.

İkinci dönem Wittgenstein, dilin bir şekilde
nesneler dünyasına zincirlenmiş olduğunu değil, gramerin özerk olduğunu
–serbestçe hareket ettiğini- savunuyordu.

Wittgenstein II, yapmamız gereken şeyin, dilimizin
bizi büyülemesiyle savaşmak olduğunu düşünüyordu.

“…bir olay cazip bir yoruma yol açıyorsa, o zaman bu
yorumun genelde görülen şeyleri çarpıtmasına izin verilir.” Popper

Popper’in yaptığı da tam olarak buydu.
Türkçeleştiren: Aslı Biçen

Yapı Kredi Yayınları

2. Baskı, Haziran 2004