William Jennings Bryan Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi
BRYAN, William Jennings (1860-1925)
ABD’li siyaset adamı. Demokratik Parti’nin önderlerindendir.
19 Mart 1860’ta Illinois Eyaleti’nde Salem’de doğdu, 26 Temmuz 1925’te Tennessee Eyaleti’nde Dayton’da öldü. Din ve ahlak kurallarına önem veren orta halli bir ailenin oğluydu. 1881’de Illinois College’ı bitirdi, iki yıl Union College’da hukuk eğitimi gördü. 1883’te jacksonville’de bir avukatlık bürosu açtı.
1887’de bürosunu Nebraska Eyaleti’ne, Lincon’e taşıdı ve siyasete atıldı. 1890’da Demokratik Parti’den Senato üyeliğine seçildi. 1892’deki seçimleri de kazandı. Başlıca, çiftçilerin iktisadi çıkarlarının sözcülüğünü yapan Bryan, gümrük vergilerinin düşürülmesini, ticaretin ve gümüş para basılmasının serbest bırakılmasını savunuyordu.
1893’teki iktisadi bunalım özellikle çiftçileri ve gümüş madeni sahiplerini etkilemişti. Bunlar, dolaşımdaki gümüş para miktarının artırılmasını istiyorlardı. Sherman Yasası bunu sağlamış ancak daha sonra Başkan Grover Cleveland’in çabalarıyla geri alınmıştı. Gümüş para basılması yanlıları, federal hükümetin büyük miktarda gümüş satın alarak daha fazla gümüş içeren dolar basması gerektiğini söylüyorlardı. Bryan bunu destekleyerek Serbest Gümüş Hareketi’nin öncüsü oldu.
1894’te Senato seçimlerini kaybetti. Bundan sonra düşüncelerini, yöneticiliğini yaptığı Omaha World-Herald gazetesinde ve açık hava toplantılarında halka duyurmaya çalıştı.
Başkan Cleveland’in gümüş para basılmasının serbest bırakılması ve Popülist Parti programının uygulanması için Coxley önderliğinde başkent Was-hington D.C.’ye yürüyen beş yüze yakın işssizler ordusuna ve Homestead grevine karşı tutumu büyük bir kitleyi kızdırmıştı. Onların 1896 Demokratik Parti Kongresi’ndeki etkileri, Bryan’ın başkan adayı seçilmesini sağladı. Popülist Parti de Bryan’ı başkanlık için aday gösterince altına dayalı dolar sistemini savunan Demokratik Parti, Bryan’ın başkan adaylığını kaldırdı. Bryan seçimi kazanamadı ama 1900 seçimleri için yeniden kampanya hazırlıklarına başladı.
1900 seçim kampanyasında ABD’nin emperyalist bir siyasetten vazgeçmesini, demiryollarının devletleştirilmesini, kadınlara oy hakkı verilmesini savundu. Ancak 1896 seçiminde olduğu gibi başkanlığı Mc Kinley’e kaptırdı.
Bryan, 1901’de Commoner adlı haftalık bir gazete çıkarmaya başladı. Ancak Demokratik Parti önderleri onun bir aday olarak başarısız olduğunu düşünüyorlardı. 1904’te Demokratik Parti’nin başkan adayları arasına giremedi bunun üzerine Muhafazakâr aday, Alton B. Parker’ı destekledi. Bryan, Demokratik Parti’de çalışmayı sürdürdü. 1912 başkanlık seçimlerinde Woodrow Wilson’u destekledi. 1913’te Wilson tarafından dışişleri bakanlığına atandı. Diplomasi alanında deneyimi olmamasına karşın savaşı önlemek için hakemlik sistemini benimsedi. 31 ülkenin kabui ettiği bu sistemde, uluslararası bir kurul anlaşmazlığı incelerken, bir yıllık bir “yatışma” dönemi öneriliyordu. I. Dünya Savaşı’nda tarafsız kalmaktan yana olan Bryan, Wilson’la anlaşmazlığa düştü ve 8 Haziran 1915’te görevinden ayrıldı. Bundan sonra parti politikasındaki etkisini de yitirdi.
Dinsel inançları çok güçlü olan Bryan, Dartvin’in evrim kuramı konusunda ders veren bir öğretmenin Tennessee Eyaleti’nde, Dayton’daki davasına katıldı. Bu dava Fundementalizmİe(7rca7’i harfi harfine kabul eden düşünce) Modernizm arasında dramatik bir düello olarak tüm dünyanın ilgisini çekti. Öğretmen John T. Scopes, dava sonunda suçlu bulundu ve para cezasına çarptırıldı.
Bryan, iyi bir konuşmacı, etkili bir siyaset adamıydı. Siyasal önderliğini uzun süre koruyabildi. Bryan’ın önerdiği birçok reform daha sonra gerçekleştirildi. Senatörlerin genel seçimle işbaşına gelmeleri, kadınlara oy hakkı verilmesi, çalışma bakanlığı kurulması, korumacılık konusundaki düzenlemeler üzerinde çalıştığı başlıca konulardı.
• KAYNAKLAR: W.J. ve M.B. Bryan, The Memoirs of William Jennings Bryan, 1925; E. Coletta, William jennings Bryan Political Evangelist, 1860-1908, 1964; P. Hibben The Peerlese Leader, William jennings Bryan, 1929.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi