Vissarion Belinski kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Vissarion Belinski kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1811-1848) Rus edebiyat eleştirmeni. Sanatta toplumsal etkilerin önemini vurgula­yan ve gerçekçi bir edebiyatı savunan görüşleriyle dönemini etkilemiştir. Vissarion Grigoroviç Belinski 12 Temmuz 1811’de Finlandiya’nın Svcaborg kentinde doğdu. Orta halli bir askeri doktorun oğluvdu. Moskova Üniversitesi’nde edebiyat öğrenimi yapmaya başladı. 1832 yılında serflik sistemi aleyhine yazdığı yazılar yüzünden üniversiteden uzaklaştırılınca gazeteciliğe başladı. 1839 yılında Otoçestvenniye zapiski gazetesi­nin sürekli yazarlarından biri oldu. 1846’da Sovremennık gazetesinde çalışmaya başladı. 7 Temmuz 1848’de St. Petersburg’da öldü. Kendisi hayattayken kitap haline gelmeyen yazıları 1926 yılında Sovyet uzmanlar tarafından derlenerek yayımlandı.

Belinski 1834 yılında Moha dergisinde “Edebi Düşler” genel başlığıyla yayımladığı dizi yazılarıyla Rus edebiyat çevreleri üzerinde etkili oldu. Alman felsefecisi Schelling’in etkisini taşıyan bu yazılarında romantik milliyetçilikten izler taşıyan, edebiyatın bir ulusun “iç dünyasını”, “ulusal ruhunu” yansıtmasını isteyen görüşler öne sürmekteydi. Kısa bir süre sonra Bakunin’in etkisiyle Hegel felsefesine yöneldi. Diya­lektik yöntemin sanat yapıtlarına ve edebiyat eleştiri­sine uygulanmasının örneklerini vermeye çalıştı. 1840’tan sonra Fransız ütopik sosyalistlerinin etki­sinde bir sosyalist olarak yazdığı yazılarıyla Rus Batılılaşma akımının önde gelen kişilerinden biri oldu.

Sanatta temel öğenin toplumsallık olduğunu ileri süren Belinski, “gerçeğe uygunluğun” edebiyat yapı­tının değerini ölçmekteki tek ölçüt olduğunu savun­du. Ona göre tarihte yaşanan “an”ın somut gerçekliği, toplumsal ve ulusal gerekliklere, bu arada edebiyata da biçim veriyordu. Bu yüzden en büyük yazarlar toplumla ve toplumun evrimiyle yakın bağlar kurabi­len, insan topluluklarının ortak duygularını ifade edebilen ve kendi kuşağını simgeleyen yazarlardı. Kimi yazarlar bu işlevleri bilinçli olarak yerine getirirken, kimileri de amaçları başka olmasına karşın bu sonuca varan yapıtlar üretebilirlerdi. Eleştirinin amacı gizli kalabilecek toplumsal anlamları açığa çıkartmaktı. Sanat, tarihi süreçlerin, toplumsal olu­şumların doğrudan bir ürünü olarak kabul edilince, toplumsal olarak önemli olan bir sanat yapıtı, Belinski’ye göre, aynı zamanda estetik bir yapıt olarak da önem kazanıyordu. Ona göre şiir, imgelerden yarar­lanma yoluyla gerçekliği açığa çıkaran bir sanattı ve şair kendi düş gücüyle bu gerçekleri herkesin kavraya­bileceği bir hale sokardı.

Belinski ve onun yolundan giden Pisarev ve Dobrolyubov gibi eleştirmenler artık istenmeyen ve dönüşü olanaksız bir toplum düzeninin ürünlerini içerdiği için romantik ilkelciliğe ve özellikle serflik kültürünün bir ürünü olan halk şiirine karşı çıktılar. “An Sanat”, “Sanat için Sanat” gibi görüşleri şiddetle eleştirip, salt birtakım hazlar, hazlar, heyecanlar sağlamaya yönelik erotik eğilimleri, anlamsız serüven olduğu düşüncesini tepkiyle karşıladılar.

Kısa süren yazarlık yaşamında döneminin etkili kalemlerinden birisi olan Belinski, görüşlerini ardından gelen eleştirmen kuşağının geliştirmesiyle, çağdaş Sovyet gerçekçi edebiyatının kurulmasında emeği geçen edebiyat adamları arasında seçkin bir yer edinmiştir.

YAPITLAR:(başlıca):

Zbornik yejegodnoy Ob zon Ruskoy Literaturi 1840-1847, (ö.s.), 1926, (“1840-1847 Rus Edebiyatına Yıllık Toplu Bakışın Toplu Basımı’”).

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 14. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983