Vehbi Koç Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

1926’da, babasıyla birlikte kurdukları firmanın sahipliğine getirildi. 1928’de Ankara Ticaret Odası başkam oldu. Cumhuriyetin kuruluşu ve Ankara’nın başkent oluşundan sonra hızla artan yeni bir kent kurma çalışmaları sırasında Koç, yabancı ülkelerden çimento, Marsilya kiremidi, musluk gibi yapı malzemeleri ithal etti. Azınlık tüccarların Ankara’yı büyük ölçüde terketmiş olmaları, ticaretin Müslüman kesimin eline geçmesini kolaylaştırmaktaydı. Babasının 1928’de ölümüyle tüm yönetimi üstlenen Koç, dış ticarete ağırlık vermeye başladı. Standart Oil (bugün Mobil Oil) firmasının temsilciliğini alarak gaz ticaretine başladı. Merkezi İstanbul’da bulunan ve gramofon, radyo, buzdolabı gibi zamanın lüks tüketim mallarını satan Geseryanlar’ın Ankara satıcısı oldu. Ford araba ve kamyonlarının Ankara acenteliğini aldı. İş Bankası aracılığıyla daha birçok yabancı firmanın temsilciliğini üslendi. Bir yandan da devlet ihalelerine girişen Koç, 1932’de Ankara Numune Hastanesi yapımını, Elazığ-Van demiryolunun Elazığ-Palu arasındaki bölümünün yapım ihalesini aldı.

1937’de İstanbul’da “Vehbi Koç ve Ortakları Kolektif Şirketi”ni kurdu. 1938’de Koç Ticaret AŞ’yi oluşturdu. II.Dünya Savaşı sırasında çeşitli alanlarda, Alman, İngiliz ve ABD şirketleriyle işbirliğini sürdürdü. 1946’da ABD’ye gitti. General Electric, US Rubber (bugün Uniroyal), Oliver Traktör, Burroughs gibi Amerikan şirketlerinin temsilciliklerini üstlendi. 1948’de Türkiye’de yabancı sermayeyle birlikte ilk ortak yatırımı yaparak General Electric ile birlikte bir ampul fabrikası kurdu.

II.Dünya Savaşı yıllarında ve hemen sonrasında bir yandan ticaret şirketlerini daha da geliştirirken bir yandan da yeni sanayi yatırımlarına girişti. 1951’de hükümetle olan anlaşmazlığı nedeniyle Ankara Ticaret Odası başkanlığından ayrıldı ve İstanbul’a taşındı. 1955’te General Electric şirketiyle birlikte çelik büro gereçleri ve daha sonra buzdolabı, çamaşır makinesi gibi dayanıklı tüketim malzemeleri üretmek üzere Arçelik AŞ’yi kurdu. 1958’de Alman R.E. Hilden şirketinin teknik katkısıyla gerçekleştirilen Türk Demir Döküm Fabrikaları üretime başladı. 1960’ta Otosan Otomobil Sanayi AŞ’yi kurdu ve 1966’da Ford teknolojisiyle, Türkiye’de üretilen ilk binek otomobili olan Anadol’un üretimine başlandı. 1968’de Fiat lisansıyla Murat arabalarını üretmek üzere Tofaş’ı kurdu.

1961’de gelir ve kurumlar vergileriyle gider vergisinde yapılan ve holding kurmayı özendiren mali düzenlemelerin ardından, 20 Kasım 1963’te kurduğu ya da sermayesine katıldığı çeşitli sanayi ve ticaret şirketlerini bir araya getiren ve Türkiye’nin ilk holdingi olan Koç Holding AŞ’yi kurdu. 1960’lı yıllarda konserve, orman ürünleri işlemesi, tekstil, turizm, tüp gaz pazarlaması alanlarında yatırımlar yaptı. 1968’de Vehbi Koç Vakfı’m kurdu. 1974’te yüksek kaliteli çelik alaşımları üretmek üzere, Alman, ABD ve Japon teknoloji, bilgi ve malzemelerinin bir arada kullanıldığı Asil Çelik Sanayii ve Ticaret AŞ’yi kurdu. 1983’te zarar etmesi üzerine şirket devletleştirildi. 1974’te İstanbul’daki ilk süpermarket zincirini gerçekleştiren Migros-Türk Ticaret AŞ’nin hisselerinin önemli bir bölümünü satın aldı. 1977’de Türkiye Garanti Bankası’nın hisse senetlerini satın aldıysa da 1983’te bunları sattı.

I.Dünya Savaşı yıllarında girişimcilik yaşamına başlayan, II.Dünya Savaşı’na değin ağırlıkla ticaretten sağladığı sermaye birikimini II.Dünya Savaşı’ndan sonra sanayi alanına yatıran öncü işadamlarından biri olan Koç, bu öncülüğünü sürdürerek bugün Türkiye’nin en büyük sermaye grubunun sahibi durumuna gelmiştir.

• YAPITLAR (başlıca) : Hayat Hikâyem, 1973.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi