Tarih

Vahiy Katipleri Nedir, Vahiy Katipleri Kimlerdir

Hz. Muhammed ümmî (okuma yazması olmayan) bir peygamber olduğu için, kendisine inen âyetleri okuma yazması olan sahabeye yazdırmış ve muhafazasını sağlamıştır. Aynı zamanda Kur’an, ezber yolu ile de muhafaza edilmiştir. Vahyi yazan bu kâtiplerin sayısı kırka kadar varmıştır. Mekke’de ilk vahiy kâtipliğini Abdullah b. Sa’d b. Ebi Sarh, Medine de ise, Ubey b. Ka’b yapmıştır. Ondan sonra Zeyd bin Sabit bu görevi devamlı sürdürmüştür.

Vahy kâtiplerinin en başında, Aşere-i Mübeşşere’den Osman bin Affan, Ali bin Ebu Talib ve Zeyd bin Sabit, Şurahbil bin Hasene El-Kindi gelmektedir. Bunlardan Zeyd bin Sabit, Hz. Muhammed devrinde yabancı dil de öğrenerek tercümanlık yapmıştır. Ayrıca, Kur’ân’ın toplanması ve çoğaltılması için kurulan heyete de başkanlık yapmıştır.

Diğer vahiy kâtiplerinden Halid bin Said bin As, vahy kâtibi iken 616 yılında ikinci defa Habeşistan’a hicret eden kafile idi. Hayber fethi esnasında Habeşistan’dan Medine’ye gelerek vahy kâtipliği vazifesini yapmaya başlamıştır. Vahy kâtipliğinde kendisine şöhret kazandıran fiili, Besmele-i şerife’yi ilk defa yazanın kendisi olmasıdır.

Halid bin Said’in amcası olan Eban bin As da, vahy kâtiplerindendi. Ancak Eban bin As, Mekke’nin fethi günü Müslüman olmuş ve Medine’ye göç etmiştir. Kâtiplik vazifesine bundan sonra başlamıştır.

İlk müslümanlardan olan Şurahbil, Mekke’de vahyi yazanlardan idi. Hz. Muhammed’in (sonradan) hanımı Ümmü Habibe ile ikinci Habeşistan seferinde Medine’ye geri dönmüş ve tekrar vahy kâtipleri arasına katılmışsa da, daha ziyade hükümdarlara gönderilen mektuplardan birkaçını yazmıştır.

Hz.Muhammed’in vahy kâtiplerinden biri de ünlü A’lâ bin Hadrami’dir. Bir diğeri ise. Übey bin Kaab’dır. Hicreti-i Nebeviyye’de vahy kâtibi olan Übey, etrafa yazılan mektupların sonuna imza koyan ilk kâtiptir.

Hz. Muhammed’in, Mekke’de Kureyşliler içinde ilk vahy katiplerinden biri olan Abdullah bin Sa’d bin Ebi Serh, Osman’ın süt kardeşidir. Abdullah bin Sa’d, Mekke fethinden çok önce müslüman olup, vahy kâtipliğinde bulunmuş iken, sonra mürted olmuş ve Mekke Fethi’nde öldürülecekler arasında geçmiştir. Ancak, Mekke fethinde süt kardeşi Osman’nın şefaati ile tekrar İslâm olmuş ve affa uğramıştır.

Vahy kâtipleri arasında ismi geçen ünlülerden biri de Muaviye bin Süfyan’dır. Muaviye, Mekke fethi sırasında müslüman olmuş ve Mekke’de durmayarak Medine’ye göç edip orada yerleşmiştir. Medine’de geçen zaman içinde Hz.Muhammed’e vahiy kâtipliği yapmıştır.

Yukarda sayılanların dışında vahiy kâtipliğini yapan diğer bazı kişiler de şunlardır: Ebu Bekir, Ömer bin Hattab,  Amr b. el-As, Muğire b. Şu’be, Muaz bin Cebel, Hanzele b. er-Rebi’, Cehm b. es-Salt, Huseyn en-Nemerî, Zübeyr bin Avvam, Amir b. Fuheyre, Ebân b. Said, Abdulah b. Erkâm, Said b. Kays, Abdullah b. Zeyd, Halid bin Velid, Abdullah b. Revâha, Huzeyfe b. el-Yemân, Muhammed b. el-Mesmele vs.