ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (ILO)

Uluslararası Çalışma
Örgütü (ILO), 1919 yılında sosyal adaleti sağlamak sure­tiyle sosyal barışı
gerçekleştirmek ve daha iyi yaşama şartlarını tesis etmek üzere hü­kümet, işçi
ve işveren sendikalarım bir ara­ya getirerek ortak hareket etmelerini temin
etmek için kurulmuştur. Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam) ile birlikte ve
Versay Anlaşması’na dayanarak doğmuş olan ILO, üçlü bir yapıya sahip olup işçi,
işveren ve hükümet temsilcileri eşit statüde çalışmala­ra katılmaktadır. Sosyal
adalet ve barışı kurma yolundaki çalışmalara katılmakta­dır. Sosyal adalet ve
barışı kurma yolundaki çalışmalarından dolayı 1969 yılında Nobel Barış Ödülünü
almıştır.

ILO’nun kuruluşu 19.
yüzyılın sosyal dü­şüncesine dayanmakladır. Endüstri devri­minden sonra,
işçilerin düşük ücretlerle ve kötü çalışma şartlarında uzun sürelerle ça­lıştırılması
ve çocuk ve kadınların istismar edilmesiyle ortaya çıkan sömürü ve sefalet
birçok düşünür, bilim adamı ve sanayici ta­rafından tepkiyle karşılanmıştır.
İnsanlık dışı çalışma ve yaşama şartlarını değiştir­me, çalışanların
istismarına dayanan ulus­lararası rekabeti ortadan kaldırma ve sosyal adalet
temeline dayalı sürekli ve evrensel

bir barış sağlamaya
yönelik görüş ve teklif­ler ortaya atılmıştır. Başta Iskoçyalı bir sa­nayici
olan Robert Owen ve diğer sosyal re­formculara göre herhangi bir ülke çalışma
şartlarını iyileştirmek için tedbirler alsa, bu işgücü maliyetlerini yükseltmek
suretiyle uluslararası rekabette o ülkeyi olumsuz yönde etkilemektedir. Bundan
dolayı daha iyi çalışma ve hayat şartlarının sağlanması için uluslararası
işbirliği yapılması gereği ortaya çıkmıştır.

Uluslararası işbirliği
arayışlarının ilk sonucu olarak 1890’da 14 ülke temsilcisinin katılmasıyla
Berlin’de uluslararası bir kon­ferans düzenlenmiştir. Bu ilk konferansta bazı
öneriler ele alınmış, fakat müşahhas bir karar ve öneri ortaya çıkmamıştır. Bun­dan
sonra 1897de Brüksel’de ikinci konfe­rans toplanmıştır. Bu konferansta işgücü­nün
korunması amacıyla uluslararası bir büro kurulması önerisi ete alınmıştır. Bu
büronun kuruluşu hemen gerçekleştirilme­miş, fakat Paris’te toplanan yeni bir
ulusla­rarası konferansta Uluslararası İş Kanunları Derneği’nin kurulması
kararlaştırılmıştır. ILO’nun başlangıcı olan ve merkezi Brük­sel’de bulunan bu
Dernek iş kanunlarını çe­şitli dillere çevirerek yayınlamaya başla­mıştır.
“Legisllative Series” olarak başlatı­lan bu yayın faaliyeti ILO
tarafından sürdü­rülmüştür. Dernek 1906 yılında iki ulusla­rarası sözleşmenin
kabul edilmesi konu­sunda çalışmalar yapmak üzere Bern’de bir konferans
düzenlemiştir. Bu sözleşmeler­den biri kibrit üretiminde kullanılan ve ze­hirli
bir madde olan beyaz fosfor kullanımı­nın azaltılması, ikincisi ise endüstride
kadın işçilerin çalışmasının yasaklanması ile ilgi­liydi. Bu iki sözleşmenin
kabul edilmesi, uluslararası işbirliğinde yeni bir dönemin başlangıcını teşkil
etmiştir. Dernek bundan sonra işçilerin gece çalışmalarının yasak­lanması ve
günlük çalışma süresinin on saat olarak kabul edilmesi üzerinde çalışmalar
yapmışsa da 1914 yılında başlayan savaş nedeniyle bu çalışmalar sonuçlandırılma­mıştır.
I. Dünya Savaşı sona erdiğinde dün­yada evrensel ve kalıcı barışı sağlamak üze­re
başlatılan Barış Konferansının 28 Nisan 1919 tarihli oturumunda barışı sağlamak
ve savaşı önlemek amacıyla Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti)’in kurulması
karar­laştırıldı. Cemiyet-i Akvam’ın kurulmasına ilişkin karar Versay
(Versailles) Anlaşması ile birlikte 10 ocak 1920’de yürürlüğe gir­di.

I. Dünya Savaşı
sonlarında çeşitli ülkele­rin sendikalarının isteği üzerine, 1919 yılın­da
Paris’te toplanan Barış Konferansı’nda 15 üyeden oluşan bir çalışma komisyonu
kurulmuştur. Bu komisyonun üyeleri ara­sında komisyonun başkanı olan Amerikalı
Samuel Gompers ile sonradan Nobel barış ödülü kazanan Fransız Leon Jouhaux bulu­nuyordu.
Komisyonda ayrıca uluslararası îş Kanunları Demeği liderlerinden olan Fran­sız
Arthur Fontaine, Belçikalı Emest Maha-im, Belçikalı sosyalist lider Emile
Vonder-velde de yer alıyordu. Komisyonun çalış­maları sırasında işçi ve işveren
temsilcileri karşısında hükümetlerin eşit şekilde temsil edilmesi en fazla
tartışılan konu oldu. So­nunda işçi ve işveren kuruluşlarının birer kişi ile
temsil edilmesine karşılık hüküme­tin iki kişi ile (% 50) temsil edilmesi esası
kabul edildi. Böylece Komisyonda hükü­met, işçi ve işveren taraflarının
temsiline dayanan üçlü yapı içinde çalışan uluslarara­sı bir örgütün
kurulmasına 11.4.1919 tari­hinde karar verilmiş oldu.

Komisyonun çalışmaları
sonunda hazır­lanan ve kabul edilen metin Versay Anlaş­masının ILO’yu kuran XIII.
bölümünü oluş­turmuştur. Dolayısıyla ILO 1919 yılında Cemiyet-i Akvam ile
birlikte ve Versay An-laşması’na dayanarak kuruldu.

ILO’nun tüzüğü
durumundaki bu metnin önsözünde evrensel ve kalıcı bir bansın an­cak sosyal
adalet temeli üzerinde kurulabi­leceği esası kabul edildi. Bu metinde yer alan
ilkeler, 1944 Filadelfiya Bildirisi ile yapılan değişikliklerle birlikte, bugün
de ILO’ya yön vermektedir.

ILO’nun ilk konferansı
Washington’da Ekim 1919’da toplanmıştır. Yeni kurulan Uluslararası Çalışma
Bürosu’nun ilk müdü­rü de bakanlık ve büyükelçilik yapan tarihçi Fransız Albert
Thomas oldu.

İki dünya savaşı
arasındaki dönemde ILO, Cemİyet-i Akvam’a bağlı özerk bir bö­lüm olarak
faaliyet göstermiş ve günlük ça­lışma süresinin 8 saate indirilmesi, işsizlik­le
mücadele, hamile kadın işçilerin korun­ması, kadın ve genç işçilerin çalışma
şartla­rının iyileştirilmesi, çaba harcadığı başlıca alanlar olmuştur, ikinci
Dünya Savaşı sıra­sında merkezi Kanada’da Montreal kentine taşınan ILO, 1944
yılında 25 yıllık faaliye­tinin ardından Fıladelfıya’da Uluslararası Çalışma
Konferansı’m toplamıştır. Bu top-lanfda, örgütün karşılaşacağı savaş sonrası
sorunlar için hazırlanmasına yardımcı ol­mak üzere ilke hedef ve amaçlan
yeniden tanımlanmıştır. “Filadelfiya Bildirisi” şu il­keleri
içermektedir:

1) Emek
ticari bir meta değildir.

2) Düşünce
ve demek kurma özgürlükle­ri, kalıcı bir ilerlemeyi gerçekleştirmenin esas
unsurlandır.

3) Fakirlik,
görüldüğü her yerde, refaha

yöneltilmiş bir
tehlikedir.

4) Bütün insanlar;
ırk, inanç ve cinsiyet­leri ne olursa olsun, kendi maddi durumları­nı ve manevi
gelişmelerini özgürlük, vekar, ekonomik güvence ve fırsat eşitliği şartlan
altında geliştirme hakkına sahiptir.

Filadelfıya
Bildirisi’nde yer alan ilkeler, ILO anayasasının bir bölümünü oluşturdu. 1946
yılında Birleşmiş Milletler’in bünye­sinde ilk ihtisas örgütü olarak yeniden
kuru­lan ILO’nun başlangıçta 45 olan üye ülke sayısı, 1980’de 144’e bugün de
155’e ulaşmıştır. 1948’de 4.5 milyon dolar olan örgütün bütçesi 1981’de 96
milyon dolara çıkmış ve bugün 120 milyon dolara ulaş­mıştır. ILO, ikinci Dünya
Savaşı sonrasın­da sosyal politika atanında büyük gelişme­ler gösteren
uluslararası teknik işbirliği programlarının hazırlanmasında önemli rol
oynamıştır.

ILO’nun çalışma alanlarının
başlıcaları şunlardır:

1- Çalışma
ve hayat şartlarım iyileştir­meye, iş bulma imkânlarını arttırmaya ve temel
insan haklarını daha ileri düzeylere oturtmaya yönelik katkılarda bulunmak ve
uluslararası politika esasları ile faaliyet programlarını hazırlamak.

2-  Bu politikaların her ülke tarafından
onaylanarak uygulanabilmesi için uluslara­rası düzeyde çalışma standartları
oluştur­mak.

3- Bu
politikaların etkinlikle uygulan­masında hükümetlere yardımcı olacak kap­samlı
bir uluslararası teknik işbirliği prog­ramı hazırlamak.

4- Bu
çabaların tümünü etkin bir şekilde ilerletebilmek için eğitim, öğretim, araştır­ma
ve yayın faaliyetinde bulunmak.

Yapısı ve
Organları

ILO her yıl toplanan
Uluslararası Çalış­ma Konferansı, Yönetim Kurulu ve Ulusla­rarası Çalışma
Bürosu’ndan oluşur.

a)
Uluslararası Çalışma Konferansı:

 Kural koyan organ özelliğini taşıyan

Konferans, her yıl
Haziran ayında toplanır. Örgüte üye ülkelerin bir araya gelerek oluş­turdukları
genel kuruldur. Konferansa, üye ülkelerden iki hükümet temsilcisi ile bir işçi
ve bir işveren temsilcisi katılır, üye dev­letlerden gönderilecek işçi ve
işveren tem­silcileri en fazla temsil yetkisine sahip işçi ve işveren
sendikasından seçilir. îşçi ve iş­veren örgütlerinin temsilcileri, hükümetin
temsilcilerinden tamamen bağımsız olarak kendi meslek gruplarının çıkarlarını
temsil ederler.

Çalışma hayatıyla
ilgili sorunların ulus­lararası düzeyde ele alındığı bir forum ma­hiyetinde
olan konferansta yönetim kurulu seçilir, üye ülkeler tarafından finanse edilen
Örgüt bütçesi onaylanır, uluslararası çalış­ma standartları tesbit edilir,
sözleşme ve tavsiye kararları alınır ve önemli görülen her konu müzakere
edilebilir. Sözleşme ve tasviye kararlarının uygulanabilmesi için her ülkenin
yetkili organları (parlamento) tarafından onaylanması gerekir. Konferan­sa
BM’in çeşitli kuruluşlarının temsilcileri gözlemci olarak katılır ve örgüt’ün
diğer or­ganlarında uluslararası Hür İşçi Sendikaları Konfederasyonu (İCFTU),
Dünya Sendi­kalar Federasyonu (WFTU) ve Dünya îş Konfederasyonu (WCL) danışman
olarak temsil edilir.

b) Yönetim
Kurulu:

Yılda en az üç defa
Cenevre’de toplana­rak politika ve programlar hazırlar ve bun­lar hakkında
karar verir. Yönetim kurulu 28 hükümet üyesi, 14 işveren temsilcisi ve 14 işçi
temsilcisinden teşekkül eder. On ileri sanayi ülkesinin daimi hükümet
temsilcile­ri bulunur. Diğer üyeler ise üç yılda bir Kon­ferans tarafından
seçilir. Yönetim Kurulu Konferansın gündemini belirler, idare işleri yürütür,
bütçeyi hazırlar, bütçenin kullanıl­masını denetler ve Cenevre’deki genel mer­kez
ile diğer ülkelerde bulunan bölge büro­ları arasında işbirliği sağlar.

c)
Uluslararası Çalışma Bürosu:

Bir icra organıdır ve
başında yönetim ku­rulu tarafından seçilen genel müdür vardır. ILO’nun
sekreteryası olan Büro, ayrıca bir araştırma merkezidir ve çalışma hayatı ve
sosyal konularda dokümanlar yayınlar. Bir­çok ülkede bölgesel, yöresel ve şube
büro­ları vardır. Büroda görev alanların yansı hükümetler tarafından
belirlenir, diğer yarı­sı ise eşit sayıda çalışma konferansı ve işçi ve işveren
temsilcilerinden teşekkül eden bir grup tarafından seçilen kimselerden meydana
gelir. Büro, konferansta ele alına­cak konularla ilgili belge ve raporları
eğitim ve teknik işbirliği programlan hazırlar.

d) Diğer
Organlar:

Diğer organlar
arasında “teknik ve böl­gesel konferanslar”, “devamlı
komiteler” ve “sanayi komiteleri” bulunmaktadır.

Teknik ve Bölgesel
Konferanslar, sade­ce bir coğrafi bölgedeki ülkeleri ilgilendi­ren özel
sorunları ele almak için düzenlenir. Afrika, Asya, Yakın ve Uzakdoğu ülkeleri
adına konferans düzenlenen ülkelerden­dir.

Yönetim organlarına
yardımcı olmak üzere değişik alanlarda görev yapan de­vamlı komiteler
kurulmuştur. Bu komiteler ILO’nun görevlerini yürütmede destekleyi­ci bir rol
oynamaktadır. Sanayi komitesi,

dernekleşme özgürlüğü
komitesi, sözleşme ve tavsiye kararlarının uygulanması komi­tesi, mali ve idari
komitesi bunların başlıca-landır.

Dünya ekonomisinin
belli sektörlerin­deki gelişmeleri incelemek üzere sanayi ko­miteleri
kurulmuştur. Bu komiteler ILO’nun yönetim organlarının ihtiyaç duy­duğu
alanlarda çalışmalar yapar ve bilgi su­nar. Başlıca sanayi komiteleri
şunlardır: Tarım komitesi, Petrol Komitesi, Kimya Komitesi, Tekstil Komitesi,
Demir-Çelik Komitesi, Ücretliler ve Memurlar Komite­si.

Faaliyetleri

ILO’nun faaliyetleri
düzenleyici, araşü-ncı, yayın ve teknik yardım olarak üç şekil­de ortaya
çıkmaktadır.

ILO’nun en önemli
fonksiyonlarından biri, uluslararası çalışma standartlarım dü­zenleyen sözleşme
ve tavsiyelerin uluslara­rası çalışma konferansında kabul edilmesi­ni
sağlamaktır. Sözleşmelerin bir ülkede uygulanması için o ülkenin parlamentosu
tarafından kabul edilmesi gerekir. Konfe­ransa katılan her ülkenin hükümeti
karar al­tına alınan sözleşmeleri bir yıl içinde kanun teklifi haline getirmek
zorundadır. Üye ül­keler belli tarzda hareket etmeye zorlana­maz. Ancak
sözleşmeleri onaylanmış olan ülkelerin görevlerini yerine getirip getirme­diklerini
denetleme hakkına sahiptir. Dene­tim ilk olarak bağımsız bir “Uzmanlar Ko­mitesi”
tarafından yapılır. Bu komite söz­leşme ve tavsiyelerin uygulanması ile ilgili
görüşlerini bağımsız olarak açıklar. İkinci adım olarak Uluslararası Çalışma
Konfe-ransı’nda bu konuda üçlü bir yapıya sahip

olan “Sözleşme ve
Tavsiyelerin Uygulan­masına İlişkin Uzmanlar Komisyonu” ku­rulur ve bu
komisyon Uzmanlar Komite-si’nce hazırlanan raporlar çerçevesinde önemli bulduğu
hususları tartışır. Bir diğer denetim yolu ise Yönetim Kurulu Dernek Özgürlüğü
Komitesi’nce yapılan inceleme­dir. Komite Birleşmiş Milletler Ekonomik ve
Sosyal Komisyonu’na danışarak sendika özgürlüğü ile ilgili şikâyetleri
incelemekte­dir. Onayladığı sözleşme ve tavsiyedeki esaslara bir ülkenin
uymadığı, ILO anaya­sası 24. maddesine göre işçi sendikaları konfederasyonu ve
işveren örgütlerince şi­kayet edilebilir. Yönetim Kurulu konuyu il­gili
hükümete iletir ve cevap alamazsa ko­nuyu dünya kamuoyuna sergileyebilir. Her
üye ülke sözleşme esaslarına uymayan bir üye ülkeyi şikâyet edebileceği gibi
ulusla­rarası çalışma konferansı heyeti veya yöne­tim kuruluna şikâyet
edebilir. Şikâyetle il­gili olarak soruşturma komisyonu kurulur. ILO gerekirse
konuyu uluslararası Adalet Divanı’na da götürebilir. Tavsiyelerin onaylanması
gerekli değildir. Tavsiyeler sözleşmeleri tamamlayıcı ve onların uygu­lanmasında
yol gösterici özelliğe sahip olup üye devletler için herhangi bir yüküm­lülük
getirmezler. Bir sözleşmeyi kabul eden bir üye devlet, bu sözleşmenin uygu­lanması
ile ilgili olarak aldığı tedbirler hak­kında Uluslararası Çalışma Bürosu’na her
yıl rapor sunar.

Sözleşme ve
tavsiyeler, uluslararası ça­lışma mevzuatını meydana getirir. Bu mev­zuatı
meydana getiren metinler şunlardır

– ILO anayasası

– Filadelfiya
bildirisi

– Uluslararası
Sözleşmeler

– Uluslararası Tavsiye
Kararlan

– Uluslararası Çalışma
Konferansı Ka­rarları

– Bölgesel Konferans
Kararlan

– Sanayi Komitesi
Kararlan

– Sendika Özgürlüğü
Komitesi Kararla-n

Teknik
işbirliği;

ILO, ülkelerin
ekonomik ve sosyal geliş­mesine yardımcı olmak, dünyanın ekono­mik ve sosyal
refah düzeyini yükseltmek amacıyla Birleşmiş Milletler’e bağlı diğer
kuruluşlarla birlikte çalışmalar yapar. Bu amaçla 115 kadar ülkede 500’den
fazla tek­nik işbirliği programı çerçevesinde 1000’e yakın uzman çalışmaktadır.
Teknik işbirliği programının en güçlü fon kaynağı Birleş­miş Milletler Kalkınma
Programı (BMKP) dır. Bu projeler için sağlanan hükümet kat-kılan genellikle o
projeler için harcanan uluslararası fon tutarlarım aşmaktadır. Tek­nik
işbirliği programlan Afrika, Asya, La­tin Amerika, Ortadoğu ve daha düşük dü­zeyde
Avrupa’da yürütülmektedir.

Etüd,
Araştırma ve Yayın:

Çalışma sorunlanna
çözümler getirmek ve bu çözümlerin nasıl uygulanabileceğini göstermek için etüd
çalışma lan yapar. Uluslararası çalışma konferansı ve diğer toplantılar için
raporlar hazırlar, işgücü pi­yasası ve işçilerin mesleki eğitimi ile ilgili
konularda kurulan komisyonlar çalışmak­ladır. ILO kendi sahasına giren her
konuda ilmi araştırmalar yapar, bilgi ve belgeler toplar ve yayınlar. Kendi
alanına giren ko­nularda 150 binden fazla kitap bulunan bir kütüphaneye sahip
olan ILO, çok sayıda ya­yın çıkarmaktadar. “International Labour Review
(ILR)” “Official Bulletin” üç ayda bir ve çeşitli ülkelerin iş
kanunlanndan ör­nekler veren “Legislative Series” iki ayda

bir yayımlanmaktadır.
“The Year book of Labour Statistics” temel bir referans kay­nağı
olup, “Bulletin of Labour Statistics” adı altında bu yıllığın son
istatistikleri ya­yınlanmakladır. Bundan başka el kitapları araştırma sonuçlan
ve çeşitli ilmi eserler yayınlanmaktadır.

Birleşmiş Milletler
ikinci 10 yıllık kal­kınma programı çerçevesinde ILO tarafın­dan “Dünya
İstihdam Programı” hazırlan­mıştır. Bu program çerçevesinde ILO, en­düstri,
kırsal kalkınma, bayındırlık işleri ve diğer projelerdeki iş imkânlarını
arttırmaya yönelik İstihdam programlarının belirlen­mesinde ve ekonomik ve
sosyal kalkınmayı gerçekleştirmek için insan kaynaklarından tam olarak
faydalanmayı amaçlayan tekno­loji ve eğitim programlarının seçiminde ül­kelere
yardımcı olacaktır. Dünya istihdam programının projeleri üç bölgeye yönelik
olarak hazırlanmıştır: 1) Asya insangücü planı, 2) Latin Amerika ve Karaibler
İstih­dam Programı, 3) Afrika İşler ve Beceriler Programı.

ILO, işsizlik ve gizli
işsizliğin önemli boyutlara ulaşmasından dolayı Haziran 1976’da Cenevre’de
istihdam, gelir dağılı­mı, sosyal gelişme ve uluslararası işbölümü konularında
Üçlü bir dünya konferansı dü­zenlemiştir. Prodüktif istihdamı geliştir­mek için
üç tedbir belirlemiştir: Uluslarara­sı güçlerin hem göçmen işçiler ve hem de
göç kabul eden ülkeler üzerindeki istenme­yen etkilerinin sınırlandırılması,
uygun tek­nolojilerin kullanılması ve sanayileşmiş ül­kelerde tam istihdamın
sağlanması için ted­birler alınması.

Uluslararası Çalışma
Konferansı 1975 yılı oturumunda ”Çalışma Şartlan ve Çev­reyi
iyileştirmek” (PIACT) için uluslararası

bir programı kabul
etmiştir. PIACT progra­mı; üye devletleri çalışma şartlarını ve çev­reyi
iyileştirmeye yönelik kesin hedefler belirlemeye teşvik edecektir. Program hü­kümetlere,
işçi ve işveren örgütlerine, araş­tırma ve Öğretim kurumlarına bu konu ile İl­gili
olarak hazırlayacakları ve uygulaya­caktan projelerinin desteklenmesini öngör­mektedir.
Programa yön verecek genel stra­teji ILO Yönetim Kurulu tarafından 1976’da
belirlenmiştir.

Uluslararası Çalışma
Etüdleri Enstitüsü, ILO tarafından Cenevre’de 1960 yılında ça­lışma hayaü ve
sosyal alanla ilgili konular­da ileri düzeyde eğitim ve araştırma yapan bir
uzmanlık organıdır. 1965 yılında Tori-no’da kurulmuş olan Uluslararası tleri
Mes­leki ve Teknik Öğretim Merkezi. Mesleki eğitim ve idareyi geliştirme
konusunda kendi ülkelerinde bu imkânı bulamayanlara eğitim vererek yüksek
vasıflı elemanları yetiştirmekledir.

Türkiye’nin ILO’ye
üyeliği 9 Temmuz 1932 tarihinde Cemiyet-i Akvam’a üye ol­masıyla başlamıştır.
Türkiye, ILO’nün ana­yasasında yer alan ilkeleri kabul etmesinin gereği olarak
1934 yılında bir tasan hazırla­mış ve bu tasarı 1936 yılında 3008 sayılı iş
kanunu olarak kanunlaşmıştır. Türkiye ILO’nun faaliyetlerine 1945 yılında Çalış­ma
Bakanlığı’mn kurulmasından sonra et­kin şekilde katılmıştır. 1947’de çıkarılan
Sendikalar Kanunu’na kadar sendikalar bu­lunmadığı için ILO’ya işçi ve işveren
tem­silcisi gönderilemedi. 1946 yılında Çalışma Bakanlığı bünyesinde kurulan
Araştırma Kurulu’na ILO ile ilişkileri yürütme görevi verildi. 1949 yılında
ILO’dan gelen bir he­yet Türkiye’de incelemeler yaptı ve “Türki­ye’de
Çalışma Sorunlan” adı ile bir rapor

hazırladı. T.C.
Hükümetinin talebi üzerine 1962’de de ILO’dan bir heyet gelerek toplu sözleşme
ve grev konularında bir rapor ha­zırladı. 1980 sonrasında Türkiye sürekli ILO
gündeminde kaldı. ICFTU, WFTU, WCL gibi uluslararası işçi konfederasyon­ları ve
bazı uluslararası işkolu federasyon­ları ile Norveç İşçi Sendikaları Konfederas­yonunun
Türkiye’nin 98 sayılı Sendika ve Toplu Pazarlık Hakkı Sözleşmesi’ne uyma­dığı
yolundaki şikâyetini incelemek üzere ILO Sendika Özgürlüğü Komitesi 1981 yı­lından
beri Türkiye’yi gündeminde tutmak­tadır. İlk olarak 12-22 Haziran 1982 tarihle­rinde
“doğrudan ilişki heyeti” Türkiye’ye gelerek çeşitli incelemeler
yapmıştır. Daha sonra ILO Türkiye’den Mart 1983’te sendi­kalar ve toplu
sözleşme yasa taslaklarını is­tedi ve taslaklarla ilgili görüşlerini 11 Nisan
1983’ce Türk Hükümetine bildirdi. Türkiye bu laslaklarda yaptığı değişiklikleri
24 Ma­yıs 1983’te ILO’ya gönderdi. Haziran 1983’te toplanan Uluslararası
Çalışma Konferansı’nda 98 sayılı sözleşme açısın­dan Türkiye’nin durumunu ele
alarak bu ya­sa taslaklarında yapılması gereken değişik­likleri bildirdi. 1983
ve 1984 Eylül ayların­da gelen ILO heyetleri hükümet, işçi ve iş­veren
sendikaları yetkilileri ile görüşmeler yaptı ve Sendika özgürlüğü komitesinin
Türkiye ile ilgili görüşleri Kasım 1984’te 237 sayılı raporunda yer aldı.
Türkiye 1983 ve son olarak I989’da 98 ve 111 sayılı söz­leşmelerin hükümlerine
uymadığı gerekçe­siyle “özel pragrafa” alınmıştır.

Türkiye bugüne kadar
166 adet ILO söz­leşmesinden 28 tanesini onaylamış, fakat uluslararası çalışma
konferansında kabul edilmesi için olumlu oy kullandığı 87 sayılı Sendika
özgürlüğü ve Sendika Hakkının

Mustafa AYKAÇ