Türk Edebiyatında Dönemler

İSLAMİYETTEN ÖNCEKİ TÜRK EDEBİYATI

a) Sözlü Edebiyat Dönemi

b) Yazılı Edebiyet Dönemi

İSLAMİYETİN ETKİSİNDEKİ TÜRK EDEBİYATI

a) Divan Edebiyatı

b) Halk Edebiyatı

BATI EDEBİYATI ETKİSİNDEKİ TÜRK EDEBİYATI

a) Tanzimat Edebiyatı

b) Servet-i Fünun Edebiyatı

c) Fecr-i Âti Edebiyatı

d) Milli Edebiyat

e) Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı

f) 1940 Sonrası Türk Edebiyatı

İSLAMİYET’TEN ÖNCEKİ TÜRK EDEBİYATI

(..?-11.yy.)

A) SÖZLÜ EDEBİYAT DÖNEMİ:

M.S.VIII. yüzyıla gelinceye kadar Türklerin henüz yazıyı kullanmadıkları dönemdeki edebiyattır. Bu dönem edebiyatı, sözlü olarak üretilmiş ve kulaktan kulağa yayılarak varlığını sürdürmüştür. Bu dönemde edebiyatımızı Şamanizm, Maniheizm, Budizm gibi dinler etkilemiştir.

Genel özellikleri:

Bu dönem edebiyatı müzik eşliğinde (‘kopuz’ adı verilen sazla) dile getirilmiştir.
Ölçü, ulusal ölçümüz olan ‘hece’ ölçüsüdür.
Nazım birimi ‘dörtlük’tür.
Dönemine göre arı bir dili vardır.
Dizelere genel olarak yarım uyak hakimdir.
Daha çok doğa, aşk ve ölüm konuları işlenmiştir.
Bu döneme yönelik elimizdeki en önemli ve eski kaynak Kaşgarlı Mahmut’un ‘Divan-ı Lügat-it Türk’ adlı eseridir.

Dönemin ürünleri:

KOŞUK: ‘Sığır’ denilen sürek avları sırasında söylenen şiirlerdir. Konusu daha çok doğa, aşk, savaş ve yiğitliktir. Bu tür daha sonra Halk edebiyatında ‘Koşma’ adıyla anılmıştır.

SAV: Dönemin özlü sözleridir. Bugünkü atasözlerinin ilk biçimi niteliğindedir.

SAGU: ‘Yuğ’ adı verilen ölüm törenlerinde, ölen kişilerin erdemlerini ve duyulan acıları dile getiren şiirlerdir.

DESTAN: Toplumu derinden etkileyen olaylar sonunda halk arasında kendiliğinden oluşan uzun nazım türüdür.

DESTANLARIN ÖZELLİKLERİ