Türk Edebiyatı

Türk Edebiyatında Dergi, Çıkan Dergiler, Tarihleri, Hakkında Bilgi

Dünyada yayınlanan ilk dergiler: Fransa’da,, Paris’te çıkan Journal des Savats (5 Ocak 1665). İngiltere’de, Londra’da çıkan Phiosophical Transaction (1665), Amerika’da çıkan American Magazine (1741)’dir.

Osmanlılarda çıkan ilk dergi ise Vekâyî-i Tıbbiye’dir (1849). Bunu, Münif Paşa’nın Cerrıiyet-i îlnıiye-i Osmaniye adına çıkarttığı Mecmua-l Fünün (1862-1867) dergisi izler. Yine bu dönemde Mir’at (1862), Ceride-i İber-i İntibah (1862), Ceride-i Askeriye (1864-1919), Mecmua-i İbaret-nüma (1865),f Âyine-i Vatan (1867, Mehmet Ârif), Tuhfetü’t-Tıb (1867) adlı dergiler çıktı.

1870’den günümüze kadar çıkmış olan belli başlı dergiler şunlardır: Diyojen (1870, ilk mizah dergisi), Ravzatü’l-Maârif (1870-1871, Hasan Rıza), Dağarcık (1871-1872, Ahmed Mithad Efendi) Sıhhat-nüma(1871), Mazbütetü’l- Fünûn (1872), Cüzdan (1872), Dolab (1873-1874), Mecmûa-i Nevâdir-i Asar (1873), Müteferrika (1873, Mehmed Ferid), Çıngıraklı Tatar (1873,Teodor Kasap), Latife (1873), Revnak (1873-1875), Âsâr-ı Perakende ,(1873), Kırk Ambar (1873-1876, Mehmed Cevdet), Mir’at-ı-Vatan (1873), Çekmece (1873, Tevfik Bey), NevadüHİ’l-Âsâr (1873),Armağan (1873, Mehmet Arif), Sandık (1873. Mehmet Cemil), Hayat (1873), Kasa (1873, Talat Bey), Çanta (1873-1874, Mehmet Rifat), Öteberi (1873), Mecmua (1873), Medeniyet (1874-1878, Mehmet Ârif, sonradan Musavver Medeniyet adıyla yayımlandı.), Misbah-ı Fellâh (1874), Şafak (1874), Tiyatro (1874), Kahkaha (1874), Âfiıâb-ı Maârif (1874), Cihan (1874), Keşkül (1875), Meddah (1875), Geveze (1875), Mirat-ı İber (1876), Arkadaş (1876), Muharrir (1876-1878, Ebüzziya Tevfik),Çaylak (1876), Derme Çatma (1878-1879, Mehmed Esad), Medrese-i Edeb (1878, Mehmed Necib), Yâdigâr (1878, Ahmed Cevad), Mecmûa-i Ulûm (1878-1879), Ceride-i Mehakim (1879-1901), Maarif den Bir Sada (1879), Bahâriye-i Edebiyat ve Miitenev-via-i Ulûm ve Hikâyât ve Mudhikât (1879-1880, Mehmed Hilmi), Musavver Meşâhir-i Âlem (1879), Mebdhis-i Miitenevvia (1879-1881, Osman Nuri), Mecmua-i Asar-ı Edebiye (1879-1880), Mecmûa-ı Ebüzziya (1880-1912, Ebüz-ziya Tevfik), Mecmûa-i Ebüzziya (1880-1912, Ebüzziya Tevfik), Bağçe (1880, Kemal Efendi), Şark (1880-1881), Sümruh-ı Edeb (1880), Hazine-i Evrak (1881-1882, Mahmud Ce-laleddin, Samipaşazade Baki), Manzara-i İrfan (1881), Hafta (1881, Şemseddin Sami), Envâr-ı Şarkiye (1880-1881), İbtıi Sina (1881), Hadikatii’l- Maârif (1881, İmâdeddin Vasıf), Rehber-i Fiinûn (1882, Mehmed İzzet), Musavver Türkistan (1882), Vâsıta-t Terakki (1882), Afâk (1883), Mecmûa-i Âsâr (1882-1883, Mehmed Arif), insaniyet (1883, Mahmud Celâleddin), Güneş (1885, Beşir Fuad), Gayret (1886, Menemenlizâde M. Tahir), Berk (1886, Mehmed Remzi), Nilüfer (Bursa 1889-1893, Ferâızcizâde M. Şakir), Servet-i Fiinûn (1891-1944, zaman zaman yayına ara verdi, 1928-1940’da Uyanış adıyla, Ahmed İhsan Tokgöz), Mekteb (1891-1897, Karabet Efendi), Musavver Malumat (1895-1903, Mehmed Tahir), Resimli Gazete (1896-1897), İrtika (1899-1903), İçtihad (Cenevre, 1904-1932, 191 l’den sonra İstanbul’da yayımlandı, Abdullah Cevdet), Sırât-ı Müstakim (1908, Eşref Edib Fergan, sonradan Sebilü’r-Reşad adıyla yayımlandı), Volkan (1908-1909, Derviş Vahdeti), Beyânii’l-Hak (1908-1912, Mustafa Sabri), Ulum-i iktisadiye ve içtimaiye Mecmuası (1908, Mehmed Cavit, Rıza Tevfik, Ahmed Şuayıb), Âşiyan (1908-1909, Salih Sırrı), Musavver Muhit (1908-1909, Faik Sabri Duran), Mehâsin (1908-1909, kadın dergisi, Mehmed Rauf), Resimli Kitab (1908-1914, llbeydullah Esat), Bağçe (1908, Nacib Necati), Kalem (1908, Salah Cimcoz, mizah dergisi), Eşref (1909, Baha Tevfik), Resimli İstanbul (1909, Mustafa Refik), Şehbâl (1909-1914, Hüseyin Sadeddin Arel), Mülkiye (1909-1957), Ceride-i Sofiye (1910-1920), Tenkid (1910, Bezmi Nusret Kaygusuz), Cem (1910-1929, mizah dergisi), ıGenç Kalemler (1911-1912, Ömer Seyfettin-Ali Canip Yöntem), Rubâb (1911), Türk Yurdu (1911-1968 aralıklarla çıktı, Türk Ocakları’nın yaym organı), Bilgi Mecmûası (1913, Celâl Sahir Erozan), Beni Okuyunuz (1913, Süleyman Tevfik), Halka Doğru (1913, Celal Sahir), İslâm Mecmuası (1915, Halim Sabit), Milli Tetebbûlar Mecmuası (1915, Ceride-i İlmiye (1915-1922), Edebiyat-ı Umumiye (1916), İçtimâiyat Mecmuası (1917), Yeni Mecmûa (1917-1923, Türk Ocakları’nın yayın organı), Diken (1918-1919, mizah dergisi, Sedat Simavi), İnci (1919-1923, Sedat
Simavi), Nedim (1919, Halit Fahri Ozansoy), Kurtuluş (1919-1920), Güleryüz (1921-1923, mizah dergisi, Sedat Simavi), Aydınlık (1921-1922, Sadreddin Celâl Antel), Dergâh (1921-1923, Mustafa Nihat Ozön), Yarın (1921-1922. Suphi Nuri İleri), Ay dede (1922-1923, 1947-1949, Refik Halid Karay, mizah dergisi), Anavatan (1922, Kâzım Nami Duru), Küçük Mecmua (1922, Ziya Gökalp), Akbaba (1923 mizah dergisi, Yusuf Ziya Ortaç), Kelebek (1923-1924, Mahmud Esat), Süs (1923-1924, kadın dergisi, Selâmi İzzet Sedes-Mebmed Rauf), Küçük Mecmua (Diyarbakır 1922-1923, Ziya Gökalp), Zümrüdüanka (1923-1925, mizah dergisi, Semih Lütfı Erciyes), Ayın Tarihi (1923-1957, Basın Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü’nce), Resimli Gazete (1923, Sedat Simavi, daha önce yayımlanan İnernin devamıdır), Anadolu Mecmuası (1924, Mehmed Halit Bayrı), Resimli Ay (1924-1938, M. Zekeriya Sertel), Papağan (1924-1927, mizah dergisi, Orhan Seyfi Orhon), Türkiyat Mecmuası (1925, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü tarafından yayımlanmaktadır), Film Mecmuası (1925-1927), Haftalık Mecmua (1925-1928, Kemal Salih Sel), Meslek (1925, Muhittin Birgen)/Fy/i& Mecmua (1926-1927, Kemal Salih Sel), Hayat (1926-1930, Faruk Nafiz Çamlıbel), Asri Türkiye Mecmuası (1926, Veziroğlu Ömer Aziz), Sinema Mihvesi (1926), Şark ve Balkan Sinema Mecmuası (Artistik Sine 1926-Piyer Sarıyan) Türk Sineması (1927, Antoine Paul), Yeni Kitab (1927-1928, Sedat Simavi), Güneş (1927, Orhan Seyfi Orhon), Terbiye (1927, Maarif Vekâleti tarafından çıkarıldı), Meş’ale (1928, Yusuf Ziya Ortaç), İdâre (1928, Dahiliye Vekâleti tarafından yayımlandı), Halkbilgisi Haberleri (1929-1942), Dönüm Türk Kooperatifçişi (1930 – 1931, Şevket Raşit Hatiboğlu), Mecmua (1932, H. Nihâi Atsız, sonradan Orhun, Orkun adlarıyla yayımlandı), Kadro (1932-1935, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, İsmail Hüsrev, Burhan Belge, Şevki Yazman), Azerbaycan Yurt Bilgisi (1932-1934, Ahmed Caferoğlu), Akın (1932-1933, Ahmed Ağaoğlu), Varlık (1933 Yaşar Nabi Nayır), Ülkü (1933-1949, Halkevleri Genel Merkezi’nin yayın organı), Çığır (1933-1948, Hıfzı Oğuz Bekata), Fikir Hareketleri (1933-1940, Hüseyin Cahıd Yalçın), Yedigiin (1933-1950, Sedat Simavi), Yeni Adam (1934, İsmail Hakkı Baltacıoğlu), Kooperatif Postası (1934), Yücel (1935-1956, Muhtar Enata), Ağaç (1935-1936, Necip Fazıl Kısakürek), Yarım Ay (1935-1945), Ayda Bir (1935-1937, Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Ziya Ortaç), Karikatür (1936-1948, Ramiz Gökçe, sonradan Şaka adıyla yayımlandı), Kültür Haftası (1936, Peyami Safa), Belleten (1937-Türk Tarih Kurumu’nun yavm organı), insan (1939, Hilmi Ziya Ülken), Hareket (İzmir 1939-1943, 1947-1949, 1957 Nurettin Topçu, yeni seri: İstanbul, Ocak 1966), Kalem (1938, Mustafa Nihat Özön), Oluş (1939), Sokak (1940), Küllük (1940), Yeni İnsanlık (1940), Yeni Edebiyat (1940), Yürüyüş (1941), Çınaraltı (1941-1944, Orhan Seyfİ Orhon), Tercüme Mecmuası (1940, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlandı), Güzel Sanatlar (1940, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlandı), Yurt ve Dünya (1941, Behice Boran, Pertev Naili Boratav, Adnan Cengil), Tarih Vesikaları (1941, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlandı), Millet (1942, Remzi Oğuz Arık), İstanbul (1943-1949), Büyük Doğu (1943, Necip Fazıl Kısa-kürek, zaman zaman yayımına ara vererek 1971 yılma kadar çıktı), Ant (1945), Gün (1945), Yığın (1946), Dost (1946), Hür Gençlik (1946), Söz (1946), Markopasa (1946), Seçilmiş Hikayeler (1947-1957, Salim Şengil), Aile (1947-1952, Vedat Nedim Tör), Musiki Mecmuası (1948), Kaynak (1948-1956, Avni Dökmeci), Şadırvan (1949, Behçet Kemal Çağlar), Türk Folklar Araştırmaları (1949 ,İhsan Hınçer), Yaprak (1949-1950, Orhan Veli), Hisar (1950 Munis Faik Ozansoy), İslâmın Nuru (1950-1951), Yeşil Türkiye (1950-1951, Kerim Yund),/Aw(1950-1957, Mehmet Çınarlı, 1964 den sonra yeniden yayımlandı, Nezih Bayman), Yeditepe (1950-1974, 1951-1952 de Yeni Yeditepe adıyla, Hüsamettin Bozok), Ehli Sünnet (1950-1951), Beş Sanat (1950, Kemal Çilingiroğlu), Türk Dili (1951-Türk Dil Kurumu’nun yayın organı), Yenilik (1952-1957, Naim Tirâli), 41 Buçuk (1952 , İlhan-Turhan Selçuk kardeşler), Dolmuş (1952), Karikatür (1952), Taş (1952), Taş Karikatür (1952), Türk Düşüncesi (1953-1960, Peyami Safa), Ufuklar (1952, Orhan Burian, Vedat Günyol tarafından Yeni Ufuklar adıyla, 1953-1976), İstanbul (1953-1957, Turgut Ata-soy), Akis (1954-1967, Metin Toker), Forum (1954), İslâm (1956, Kemalettin Şenocak), Hayat (1956 , Şevket Rado), Ölçü (1957), Çağrı (Konya, 1957 , Feyzi Halıcı), a (1956-1960, Edip Özyörük 1972 de Ferit Öngören tarafından Yeni a adıyla), Dost (1957, Salim Şengil), Diriliş (1960 , Sezai Karakoç), Türkçe (1960-1964, Fazıl Hüsnü Dağlarca), Papirüs (1960-1970, Cemal Süreya), İmece (1961-1970, Hamza Soydaş), Yön (1961, Doğan Avcıoğlu), Türk Kültürü (1962,Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü tarafından yayımlandı), Opus (1962, Faruk Güvenç), Ataç (1962-1964, Şükran Kurdakul), Yeni İnsan (1967-1971, Celâl Sılay), Yeni Dergi (1964-1975, Mehmet Fuat Bengü), Soyut (1965, İ. Bahar), Devinim 60 (1965-1966, Haluk Aker, Güven Turan), Önasya (1965), Şiir Sanatı (1965, Kemal Özer), Edebiyat (1969-1972, Nuri Pakdil), Yem Edebiyat (1969-1971, Turhan Bozkurt), Töre (1969 , Emine Işınsu), Devlet (1969 ), Adımlar (Erzurum 1970-1972), Milliyet Sanat Dergisi (1972 ), Yankı (1971), Gelecek (1971, Metin İlkin), Türkiye Defteri (1971, Naci Çelik), Türk Edebiyatı (1972 Ahmet Kabaklı), Kubbealtı Akademi Mecmuası (1972 , Nihad Sâmi Banarlı), Devir (1972), Yeni Sanat (1973 , Bekir Oğuzbaşaran), Sivas Folkloru (1973, İ. Aslanoğlu), 7 Gün{ 1973-Kurtul Altuğ), Yeni Adımlar (1973-1975, Metin İlkin), Milli Kültür (1974, Kültür ve Turizm Bakanlığı), Birikim (1975, Murat Belge), Düşünce (1976 ), Mavera (1976 ), Divan (1976, Ankara), Türkiye Yazılan (1977, Cemal Süreya), Eleştiri (1979, Adnan Berk), Somut (1979, Necdet Ökmen), Edebiyat Cephesi (1979 , Demirtaş Ceyhun), 1980 dönemiyle yayımlanan dergiler: Yönelişler, Yazko Edebiyat, Yazko Çeviri, Yazko Somut, Çağdaş Eleştiri, Yann, Töre, Edebiyat, Kıyı, Körfez, Saçak, Hürriyet, Gösteri, Sanat Olayı, Boğaziçi. 1849 yılında çıkan ilk dergiden itibaren 1980’e kadar yayımlanan dergi sayısı şöyledir:

1908 dönemine kadar çıkan dergi sayısı kesin olarak bilinmemektedir. Yalnız 1908-1909 yıllarında 353 dergi ve gazetenin yayımlandığını bilmekteyiz. 1910’da (130 adet), 191 l’de (124 adet), 1914’de (71 adet), 1915’de(6), 1916’da(8), 1917’de (14), 1918’de (71), 1923’de(39), 1924’de (52), 1925’de (54), 1926’da (38), 1927’de (47), 1928’de (28), 1929’da (36), 1930’da(45), 1931’de (69), 1932’de (41), 1933’de (55), 1934’de (61), 1935’de (49), 1936’da(80), 1937’de(55), 1938’de (37), 1939’da (139), 1940’da (54), 1941’de (25), 1942’-de (27), 1943’de (42), 1944’de (49), 1945’de (38), 1946’da (60), 1947’de (87), 1948’de (294), 1949’da (127), 1950’de (98), 1951’de (98), 1952’de (170), 1953’de (119), 1954’de (110), 1955’de (106), 1956’da (93), 1957’de (81), 1958’de (76), 1959’da (103), 1960’da (99), 1961’de(105), 1962’de(134), 1963’de (113), 1964’de (129), 1965’de (110), 1966’da (155), 1967’de (155), 1968’de (129), 1969’da (155), 1970’de (122), 1971’de (33), 1972’de (34), 1973’de (48), 1974’de (47), 1975’de (62), 1976’da (69), 1977’de (50), 1978’de (45), 1979’da (58), 1980’da (38).