Tupac Amaru Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

TUPAC AMARU (1742 ?-1781)

İnka önderi. İspanyol yönetimine karşı büyük bir ayaklanmayı yönetmiştir.

Cuzco yakınlarındaki Tinta’da doğduğu sanılmaktadır. 18 Mayıs 1781’de Cuzco’da öldü. Asıl ismi Jose Gabriel Condorcanqui’dir. 16.yy’da İspanyollar’ ın Peru’yu istila etmesi sonucunda imparatorlukları yıkılan İnka Kızılderilileri’nden soylu bir ailenin oğluydu. Küçük yaşta Cuzco’daki Cizvit okuluna gönderildi. Orada İspanyol dininin ve kültürünün yanı sıra Latince de öğrendi. Ağabeyi Clemente’nin ölümü üzerine Tungasuca ve Pampamarca bölgelerinin kabile reisi oldu. Bunun yanı sıra İspanya Kralı II.Felipe tarafından İnka yöneticilerine verilmiş olan “Oropose markisi” unvanını da aldı. Geniş bir kakao plantasyonuna sahip olan Tupac Amaru, ticaretle de uğraşıyordu. Ayrıca İspanyol genel valileri için vergi toplamakta ve İnkalar’ın iç işlerini yönetmekteydi.

Bir süre sonra Kızılderililer’in madenlerde ve plantasyonlarda angaryayla çalıştırılmalarına dayalı mita sisteminin yarattığı zorlukları ve İnkalar’ın ağır yaşam koşullarını İspanyol yetkililere bildirerek, yeni düzenlemeler yapılmasını diledi. Ancak bu isteği reddeden ve giderek daha ağır koşullar öne süren İspanyol Valisi Antonio de Arriga’yı 10 Kasım 1780’de öldürdü. İspanyollar’ın verdiği unvanları ve yetkileri reddederek, 16.yy’da F.Pizarro’nun egemenliğini kabul etmeyerek And Dağları’na çekilen İnka’ lar’m son bağımsız yöneticisi olan, ancak 1572’de yakalanarak öldürülen Tupac Amaru’nun ismini aldı. Perulu tüm Kızılderililer’i ayaklanmaya davet ederek, isteklerini İspanyollar’a kabul ettirme mücadelesine girişti. Kısa zamanda Güney Peru, Bolivya ve Arjantin’in bir bölümünü ele geçirdi. Amacı İspanyol egemenliğini yıkmak değil, yalnızca halkı için daha iyi yaşam koşulları sağlamaktı. Ancak İspanyol yönetimi yeni gelen askeri birliklerin ve ateşli silahların yardımıyla 6 ay içinde Kızılderililer’i yenilgiye uğrattı. Tupac Amaru ve ailesi yakalanarak öldürüldü. Güney Amerika’da İspanyol egemenliğine karşı girişilen en büyük Kızılderili ayaklanmalarından birinin önderi olan Tupac Amaru, ölümünden sonra kıtadaki bağımsızlık mücadelelerinin simgelerinden biri durumuna geldi.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi