TOTALİTARİZM

 

Siyasal faaliyet
tekelinin tek bir partiye tanındığı, bu partiye ruh ve güç veren bir
ideolojinin egemen olduğu, devletin her türlü kuvvet ve inandırma araçlarım
elinde tuttuğu ve polisiye ve ideolojik terörün öne çıktığı siyasal rejimdir.
Tarihte pek çok ör­nekleri varsa da çağımızda Hitler Almanya-sı ile özellikle
Stalin dönemi Sovyetler Bir­liği, totalitarizme en çarpıcı örnek teşkil et­mektedirler.
Çağdaş örnekler dikkate alın­dığında parti tekeli, ekonomik hayatın dev­letleştirilmesi
ile ideolojik terör başlıca ayı­rıcı niteliklerdir. Totalitarizmde ya parti te­keli,
İdeoloji tekeli ya da ekonomi tekeli devletin elinde olup devletin dışında ser­best
bir sivil hayatı düşünme imkânı yoktur. Bütün bu niteliklerin birleşmesi
durumun­da tam bir totalitarizm gerçekleşmektedir. Rejime egemen olan,
ideolojik terör ve zor­balığın yarattığı korkudur.

R. Aron’un
tesbitlerine göre totalitariz­min başlıca beş temel niteliği vardır:

 1- Po­litika faaliyeti tekelinin tek bir partiye ta­nınmış
olması,

 2- Devletin resmî gerçeği kesilen bir ideolojinin
partiye ruh ve güç vermesi,

 3- İdeolojinin dile getirdiği resmi gerçeği yaymak için
devletin kuvvet ve inandırma vasıtaları (radyo, televizyon, ba­sın vd.)
tekelini elinde tutması,

 4- Ekono­mik ve mesleki işlerin çoğunun devletin

buyruğu altında olması
ve ekonomik ve mesleki işlerin resmi gerçeğin rengini taşı­ması, 5- Her işin
devletin işi olması ve ideo­lojiye bağlı bulunması.

XX. yüzyıldaki bazı
totaliter rejimler tek parti rejimleri değillerse de bu genel Özelli­ği pek
değiştirmemektedir. Hatta öyle tek parti rejimleri vardır ki, bunlar
totaliterist Özellikler taşımazlar, resmi bir ideoloji ge­liştirmezler. Fakat
genelde endüstri top­lumlarında tek partili her rejimin totalitariz­me dönüşme
eğilimi devamlı vardır. Tek Partili rejimlerde ideoloji tekeli her an yer­leşebilir.

Türkiye’de çok partili
hayata geçilene kadar totalitarist eğilimleri ağır basan bir rejim bulunuyordu.
Tek parti döneminde parti, İdeoloji ve ekonomi tekeli devletin elinde idi. Çok
partili hayatla birlikte bu alanlardaki tekel kırıldı ve nisbeten sınırlı bir
çoğulculuk yerleştiyse de ideoloji ala­nında yine de bazı yasal sınırlamalar
sür­mektedir.

Davut DURSUN