TÖRE

Bir toplumdaki gelenek
(örf), görenek (âdet) ve ahlâk kurallannın tümüne verilen ad. Toplumca
ortaklaşa olarak kabul edilen, benimsenen gelenek ve göreneklerin, alış­kanlıkların,
ahlâk kurallannın tümünü ifade eder.

Toplumsal normlann bir
bölümü, hu­kukî normlann, yani resmî ve yazılı kural­ların aksine, zamanla ve
aşama aşama olu­şarak toplum hayatında güç kazanır ve oto­ritelerini toplumsal
baskının sağladığı yap­tırımlarla elde ederler. Bunlar genellikle yetkili ve
kurumsallaşmış bir otorite tara­fından değil, toplumun büyük bir bölümü
tarafından uzun süreden beri kullanılarak gelişen, gelenekselleşen, yaygınlaşan
ve günlük hayatta uygulanan resmî olmayan yazısız normlardan oluşurlar. İşte bu
tür toplumsal normlann tümü, o toplumun tö­resini oluşturur.

Törenin kapsamı
içerisinde yer alan ge­lenek, bir toplumun üyeleri arasında za­manla gelişerek
sosyal ve kültürel dayanış­mayı artıran ve nesilden nesile intikal ede­rek devam
eden değerler ve kurallar, göre­nek ise, toplum İçinde alışkanlık haline ge­tirilen
ve uyulagelen davranış tarzlarıdır.

Örneğin, çıplak
gezmemek ve mutlaka gi­yinmek mecburiyeti bir geleneğe dayanır; fakat giyimin
tarzı görenekler tarafından ta­yin edilir. Töreleri oluşturan diğer bir kural­lar
bütünü de ahlakî kurallardır. Ahlâk da, insanların davranışlarını iyi ve kötü
açısın­dan değerlendirir ve uymaları gereken ku­ralları bildirir.

Resmî (hukukî)
normlardan sapma ha­linde verilecek cezalar belirlenmiş, yani hangi durumlarda
hangi cezaların verilece­ği yazılı olarak açıklanmış olduğu halde, tö­relerde
ceza ve Ödüller belirgin bir biçimde açıklanmamıştır. Törelere aykırı davranış,
resmî normlarda olduğu gibi katı uygula­mayı ve kovuşturmayı gerektirmez. Grup
veya toplum, törelere uymayan üyelerine karşı söz ve hareketlerle İtinama, alay
etme, kenara itme ve görüşmeme, hakaret etme ve bazı hallerde dövme gibi
tutumlar alır.

Yazılı normların
bulunmadığı eski top­lumlarda (ve günümüzde İngiltere gibi ge­lişmiş ülkelerde
bile) töreler aynı zamanda kanunların da yerini tutmaktadır.

Hüseyin PEKER Bk.
Gelenek; örf ve Adet