remote/tore Töre

Bir toplumdaki gelenek (örf), görenek (âdet) ve ahlâk kurallannın tümüne verilen ad. Toplumca ortaklaşa olarak kabul edilen, benimsenen gelenek ve göreneklerin, alışkanlıkların, ahlâk kurallannın tümünü ifade eder.

Toplumsal normlann bir bölümü, hukukî normlann, yani resmî ve yazılı kuralların aksine, zamanla ve aşama aşama oluşarak toplum hayatında güç kazanır ve otoritelerini toplumsal baskının sağladığı yaptırımlarla elde ederler. Bunlar genellikle yetkili ve kurumsallaşmış bir otorite tarafından değil, toplumun büyük bir bölümü tarafından uzun süreden beri kullanılarak gelişen, gelenekselleşen, yaygınlaşan ve günlük hayatta uygulanan resmî olmayan yazısız normlardan oluşurlar. İşte bu tür toplumsal normların tümü, o toplumun töresini oluşturur.

Törenin kapsamı içerisinde yer alan gelenek, bir toplumun üyeleri arasında zamanla gelişerek sosyal ve kültürel dayanışmayı artıran ve nesilden nesile intikal ederek devam eden değerler ve kurallar, görenek ise, toplum İçinde alışkanlık haline getirilen ve uyulagelen davranış tarzlarıdır.

Örneğin, çıplak gezmemek ve mutlaka giyinmek mecburiyeti bir geleneğe dayanır; fakat giyimin tarzı görenekler tarafından tayin edilir. Töreleri oluşturan diğer bir kurallar bütünü de ahlakî kurallardır. Ahlâk da, insanların davranışlarını iyi ve kötü açısından değerlendirir ve uymaları gereken kuralları bildirir.

Resmî (hukukî) normlardan sapma halinde verilecek cezalar belirlenmiş, yani hangi durumlarda hangi cezaların verileceği yazılı olarak açıklanmış olduğu halde, törelerde ceza ve Ödüller belirgin bir biçimde açıklanmamıştır. Törelere aykırı davranış, resmî normlarda olduğu gibi katı uygulamayı ve kovuşturmayı gerektirmez. Grup veya toplum, törelere uymayan üyelerine karşı söz ve hareketlerle İtinama, alay etme, kenara itme ve görüşmeme, hakaret etme ve bazı hallerde dövme gibi tutumlar alır.

Yazılı normların bulunmadığı eski toplumlarda (ve günümüzde İngiltere gibi gelişmiş ülkelerde bile) töreler aynı zamanda kanunların da yerini tutmaktadır.

Hüseyin PEKER – SBA


töre   İng. good morals

Toplumun, iyi ya da kötü saydığı yolların, aldığı durumların, ve yordamların tümü.
BSTS / Ceza Yargılama Yöntemi Yasası Terimleri  1972

töre   İng. custom

Bir toplumda yürürlükte olan ve insanların tutumlarına yön veren görenek, inanç ve alışkıların tümü.
BSTS / Eğitim Terimleri Sözlüğü 1974

töre   İng. customs

1. Bir toplulukça benimsenmiş, yerleşmiş eyleme ve yaşama biçimlerinin, kuralların, görenek ve geleneklerin, ortaklaşa alışkanlıkların, tutulan yolların tümü.

2. (Dar anlamda) Bir toplumdaki ahlaksal davranış biçimleri.
BSTS / Felsefe Terimleri Sözlüğü 1975

töre   İng. morals

Aktöresel niteliği belirgin geleneksel halk davranışlarının her biri. bk. gelenek, görenek, boşinanç. krş. moda.
BSTS / Halkbilim Terimleri Sözlüğü 1978

töre   
hukuk.
BSTS / Medeni Hukuk Terimleri Sözlüğü 1966

töre   İng. mores

Toplumun gönencine uygun düştüğüne ortaklaşa olarak inanılan gelenek, göreneklerle aktöre kurallarının tümü.
BSTS / Toplumbilim Terimleri 1975

TDK Sözlük