Thomas Mun Kimdir, Hayatı, Kitapları, Hakkında Bilgi
MUN, Thomas (1571-1641)
Ingiliz, iktisatçı. Merkantilist iktisadi öğretiyi geliştiren çalışmalarıyla tanınmıştır.
17 Haziran 1571’de Londra’da doğdu, 21 Temmuz 1641’de öldü. Londralı bir kumaş tacirinin oğludur. Ticarette büyük başarı kazanarak 1615’ten yaşamının sonuna değin dönemin büyük ticaret şirketlerinden Doğu Hindistan Şirketi’nin yöneticiliğini yapmıştır.
1620’de İngiliz ekonomisinin içine düştüğü bunalımdan Doğu Hindistan Şirketi’nin etkinlikleri sorumlu tutulup, şirketin İngiliz-Hindistan ticaretinde, İngiltere’nin değerli madenlerini Hindistan’a akıttığı yolunda kamuoyunda bir suçlama kampanyası başlatılınca Mun, 1621’de A Discourse of Trade from England to the East Indies (“İngiltere’den Doğu Hindistan’a Olan Ticaret Üstüne”) adlı kitabını yayımladı. Merkantilist iktisat öğretisinin temel tezi olan ülkelerin zenginliğinin sahip oldukları değerli madenlere bağlı bulunduğu görüşünü benimseyen Mun, kitabında Hindistan’dan ithal edilen malların en ucuz fiyatlarla satın alındığım ve bunların işlenip tekrar Hindistan’a satılmasıyla, İngiltere’ye giren değerli madenlerin, ithal malları için harcanandan daha fazla olduğunu ortaya koydu. Böylece Hindistan’la ticaret tekelini elinde tutan Doğu Hindistan Şirketi’nin çıkarlarının İngiltere’ninkilerle çatışmadığını gösterdi. 1630’da yazdığı ancak ölümünden sonra oğlu tarafından yayımlanan ikinci kitabı England’s Treasure by Foreign Trade’As (“Dış Ticaret Yoluyla İngiltere’nin Zenginliği”) ülkeye giren altın ve gümüş gibi değerli madenlerin ihraç fazlasıyla sağlanabileceğini ancak bunun için devletin tek tek tüccarların alışveriş işlemlerine karışmaması gerektiğini savundu. Kıymetli maden stokunun artırılması için lüks tüketim maddelerinin ithalinin yasaklanmasını, ithal edilen malların yurt içinde üretimine başlanmasını, İngiltere’nin üretici tekeli durumunda olduğu mallar için yüksek fiyatlandırmaya gitmesini, ihracattan alınan vergilerin kaldırılmasını, İngiliz ticaret filosunun ve depolama kapasitesinin geliştirilmesini ve ithal edilen tüketim malları üzerindeki gümrük vergilerinin artırılmasını önerdi.
Mun, dış ödemeler dengesi çözümlemesinde, taşımacılık (navlun ücretleri), sigorta, yolculuk masrafları gibi kalemlerin göz önünde bulundurulması gerektiğini ileri süren ilk iktisatçılardan-biridir. Bunun yanı sıra ileride geliştirilecek olan paranın miktar kuramı çözümlemesinin ilk ipuçlarını da kitaplarında görmek olanaklıdır.
• YAPITLAR (başlıca): A Discourse of Trade from England to the East Indies, 1621, (“İngiltere’den Doğu Hindistan’a Olan Ticaret Üstüne”); England’s Treasure by Foreign Trade, or the Ballance of our Foreign Trade is the Rule of our Treasure, (ö.s.), 1664, (“Dış Ticaret Yoluyla İngiltere’nin Zenginliği ya da Zenginliğin İlkesi Olarak Dış Ticaret Dengesi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi