Kimdir

Theodor Bossert kimdir? Hayatı ve eserleri

Theodor Bossert kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1889-1961) Alman asıllı Türk arkeolog. Hitit hiyeroglif yazısını çözmüştür. Philipp Helmuth Theodor Bossert Güney Almanya’da Landau kasabasında doğdu. 1908’de liseyi bitirdikten sonra Heidelberg, Strasbourg, Freiburg ve Münih üniversitelerinde öğrenimini sürdürdü. Freiburg’daki Albert-Ludwig Üniversitesinden 1913’te doktorasını da vererek mezun oldu. Freiburg Müzesi’ ne asistan olarak girdi. 1. Dünya Savaşı’na Alman ordusunda muhabere yedek subayı olarak katıldı.

Savaştan sonra Girit yazısının ve Hitit hiyeroglif­lerinin çözümü üstüne çalışmalar yaptı. Sanat tarihi konularına yöneldi, üniversite öğrencisiyken başladığı yayın çalışmalarına ağırlık verdi. 1919-1933 arasında Avrupa halk sanatından eski Girit uygarlığına dek çeşitli konularda on beşe yakın kitap yayımladı.

1933’te Türkiye’ye geldi, Hititler’in başkenti Boğazköy’de Almanlar’ın yönettiği kazıya Bavyera Bilimler Akademisi adına katıldı. Burada Nişantaş kaya yazıtındaki Hitit hiyeroglifi ile Yazılıkaya’daki kaya kabartmalarının lejandlarını inceledi.

Ankara’da zamanın Milli Eğitim Bakanı Reşit Galip’le tanıştı. O günlerde İstanbul Darülfünunu kapatılmış ve yerine İstanbul Üniversitesi kurulmuş­tu. Batılı anlamdaki bu yeni üniversiteye Türk hoca­lardan başka Batılı bilim adamları da getiriliyordu. Bossert’e de İstanbul Üniversitesinde görev alması önerildi. Öneriyi kabul edince 1934’te Edebiyat Fakültesi’ne profesör olarak atandı ve daha sonra kürsüye dönüşen Türk Arkeoloji Enstitüsü müdür­lüğüne getirildi.

1942-1959 arasında Eski Önasya Dillen ve Kül­türleri Kürsüsü başkanı olarak görev yaptı. Dünya Savaşı çıkınca Hitler Almanya’sına dönmedi, Türkiye’ de kalarak üniversitedeki görevini ve Anadolu’daki kazılarını sürdürdü. 1947’de Türk uyruğuna geçti. 1961’de İstanbul’da öldü.

Bossert’in bilimsel alandaki en büyük başarısı Hitit Hiyeroglif yazısını çözmesi olmuştu. 1947’de Adana’da Kadirli ilçesindeki Karatepe’de kazıya baş­ladı. Karatepe bir Geç Hitit kalesi idi. İlk çalışmalar sırasında çift dilli yazıtlar (bılingue) ele geçti. Bunlarda aynı metin hem Fenike, hem de Hitıt hiyeroglif yazısı ile yazılmış olarak yer alıyordu. Bossert bu yazıtlar üzerinde çalışarak bilinen Fenike dilinin yardımı ile o güne değin bilinmeyen Hitit hiyeroglif yazısını çöz­dü. Onun bu başarısı, Anadolu’da bulunan Hitit hiyeroglifiyle yazılı yüzlerce belgenin okunmasını sağladı.

Anadolu arkeolojisinin gelişimine katkıda bulu­nanların başında gelen Bossert, Türkiye’de arkeoloji alanında bilimsel bir çevrenin oluşmasında da öncü­lük etmiştir. Onun üniversitede yetiştirdiği bilim adamları bugün başarılı çalışmalar yapmakta, arkeoloji dünyasına sağlam veriler ve görüşler getirmek­tedir.

Bossert yaşamı boyunca 34 kitap, 107 makale yazmış verimli bir bilim adamıdır. Anadolu kültürle­rini ve bu kültürlerin çeşitli dönemlerdeki ürünlerini toplayan bir çalışması ile Türk Halk Sanatı adını vermeyi düşündüğü bir kitabı ölümüyle yarım kal­mıştır.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 19. cilt, Anadolu yayıncılık, 1984