Meşru siyasal faaliyetin tek bir partiye tanındığı, meşru muhalefete yer verilmeyen ve günümüzde daha çok sosyalist ülkelerde uygulanan siyasal-yönetsel sistem.
Sadece tek bir partinin iktidara gelmek için girişilen siyasal faaliyetine, toplumu örgütlemesine, topluma belli bir ideoloji doğrultusunda yön vermesine, değerleri ve kaynaklan dağıtmasına izin verilen “tek parti sistemi”, yapısal ve düşünsel bakımdan kendine özgü bazı niteliklere sahiptir. Teoride ve uygulamada tek parti sisteminin tek bir biçiminin olmadığı görülür. Örgütlenme biçimi ve ideoloji dikkate alındığında bu sistemin günümüzde totaliter-ihtilâlci (komünist) tek parti sistemi ile rekabete dayalı çok partili sisteme geçiş öncesinde, bilhassa bağımsızlıklarını yeni kazanan Afrika devletlerinde görülen, modernleştirici-hazırlayıcı tek parti sistemi şeklinde bir tasnifi yapılabilir. Çağımızda Sovyetler Birliği’nde, Nazi Almanyası’nda, Mussolini İtalyası’nda ve az-gelişmiş Afrika ve Asya ülkelerinin bazısında uygulama imkânı bulmuş olan tek parti sistemi, fonksiyonlun ve ortaya çıkış şartları birbirinden farklı olmakla birlikte yapılan ve ideolojileri arasında ilginç bir benzerlik bulunmaktadır. Özellikle komünist partilerin hem örgütlenme biçimleri hem de ideolojileri arasında tek bir form dikkat çekmektedir.
