Tatavlalı Mahremi Kimdir, Kısaca Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
MAHREMİ [Tatavlalı] ( ? – 1535/36)
Osmanlı Divan şairi. 16.yy’daki Türkî-i basit akımının iki önemli temsilcisinden biridir.
İstanbul’da doğdu, aynı kentte öldü. Doğum tarihi bilinmiyor. Tatavla semtinde (bugün Kurtuluş) doğduğu için Tatavlalı Mahremi olarak bilinir. Mahremî’nin adı değil, lakabı olduğu sanılmaktadır. Âşık Çelebi’nin Meşairü’ş-Şü’âra adlı tezkiresine göre biraz öğrenim gördükten sonra yirmi yıl Galata naibli-ğinde (kadı vekilliği) bulundu. Müderris Piripaşazade Mehmed Çelebi’ye yazdığı bir dörtlük yüzünden görevinden alındı. Bir ara Galata kadısı bulunan Haşan Çelebi, Selanik kadılığına atanınca Mahremî’yi naiblikle oraya götürdü. Mahremi, deniz yoluyla İstanbul’a dönerken Frenk korsanlarınca ailesiyle birlikte tutsak edildi. Ailesine kurtarmalık bulmak üzere serbest bırakıldı. Eğriboz Adası’na giderek dostu şair Esirî’den yardım istedi. Bu sırada seferden dönüp İstanbul’a giden Barbaros Hayreddin Paşa yanında Şeydi Ali Reis ve Nakkaş Haydar Reis ile adaya uğramıştı. Mahremi onlarla İstanbul’a geldi. Ancak topladığı parayı ailesine ulaştıramadan öldü.
Mahremî’nin yanında Türkî-i basit akımının öteki temsilcisi Edirneli Nazmi’dir. Mahremi ile Nazmi, Fars edebiyatının gittikçe artan etkisine karşı yalın Türkçe’yle de şiir yazılabileceğini göstermişlerdir. Mahremî’nin Türkçe sözcüklerle Basitnâme adlı bir yapıtı olduğu bilinirse de bugüne değin ele geçmemiştir. Şair Keşfî ile karşılıklı hezel yollu şiirler yazmışlardır. En önemli yapıtı, I.Süleyman’ın tahta geçişinden Bağdat’ın fethine (1520-1535) kadar geçen olayları anlatan Süleymannâme’sidir. Ayrıca II.Bayezid’in seferlerini konu eden Şehname adlı bir kitabı vardır.
• YAPITLAR (başlıca): Süleymannâme, (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Revan No. 1287); Şehname, (Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Yazma No. 77).
• KAYNAKLAR: F.Köprülü, Milli Edebiyat Tarihinin İlk Mübeşşirleri ve Divan-ı Türkî-i Basit, 1928; A.S.Levend, Gazavât-Nâmeler, 1956.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi