Tamiyye/Tamiye Nedir, Ne Demektir, Örnekleri, Divan Edebiyatı’nda Tamiyye

Ta’miyye (ar. i.)

Amâ’dan, kapalı bir şekilde anlatma, ifade etme. Klasik Türk şiiri. Dîvan Edebiyatı’nda tarih düşürme ile ilgili bir tâbirdir. Ebced hesabıyla tarih olarak söylenmis bulunan mısralarda, ebced sayısının fazla veya eksik olduğu zaman, çıkarılması ya da ilâve edilmesi gereken sayıların bir önceki mısrâda şair tarafından belirtildiği görülürdü. İşte bu şekilde, şâirin bir önceki mısrâda eksik veya fazla rakamı belirtmesine “Ta’miyye”, böyle söylenmiş tarihlere de “Ta’miyeli tarih” denmekteydi.

Meselâ:
Şeh-i âlem alınca Behmen’in tâcın dedim tarih
Acem’den geldi miftâh-ı Revan Bâb-ı Hümâyün’a
Seyyid Vehbî
beytinde, ikinci mısrâda ebced ile sayı iki fazla çıkıyor, bunu bilen şâir durumu haber vererek, Behmen in tâcını alıyor, yani Behmen’in ismindeki “b” harfinin 2 sayısına tekabül eden ebced değerini buradan çıkarıyor ve o zaman tarih tam olarak tutuyor.