Talcott Parsons Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

PARSONS, Talcott (1902-1979) ABD’li sosyolog. Yapısalcı-işlevselci yaklaşımı kullanarak genel bir toplum kuramı geliştirmeye çalışmıştır.

13 Aralık 1902’de Colorado Eyaleti’nde Colorado Springs’de doğdu, 8 Mayıs 1979’da Münih’te öldü. 1924’te Amherst College’da biyoloji öğrenimini tamamlayan Parsons, aynı yıl iktisat okumak üzere London School of Economics’e girdi. Daha sonra Almanya’da Heidelberg Üniversitesi’nde öğrenimini sürdürerek 1929’da, K.Marx, M.Weber ve W.Sombart’ın kapitalizmi ele alış biçimlerini karşılaştırdığı doktorasını tamamladı.

ABD’ye dönüşünde Harvard Üniversitesi’nde iktisat ve sosyoloji dersleri vermeye başladı. 1944’te profesör oldu. 1946-1956 arasında Harvard Üniversitesi Toplumsal İlişkiler Bölümü’nün başkanlığını yaptı. 1949’da Amerikan Sosyoloji Derneği’nin başkanlığını üstlendi. 1973’te Harvard Üniversitesi’nden emekliye ayrılan Parsons, Pennsylvania, Brown, Rut-gers, California (Berkeley) ve Japonya’da Kwansei Gakauin üniversitelerinde ders verdi.

Parsons, eylem kuramı olarak bilinen ve çağdaş toplumlarda insanı, toplumsal ve kültürel evrimin çeşitli boyutlarıyla ele alan yeni bir yaklaşımın gelişmesine öncülük etmiştir. 1937’de yayımladığı The Structure of Social Action (“Toplumsal Eylemin Yapısı”) adlı kitabında, iktisatçı A.Marshall’ın sosyolog E.Durkheim’ın, V.Pareto’nun ve M.Weber’in görüşlerinin bir bireşimine dayanarak toplumsal eylem kuramını geliştirmiştir. Kuramında insan eyleminin diğer fiziksel ve biyolojik eylem biçimlerinden farklı olarak, dil ve değerler gibi simgelerden yararlandığını belirtmiştir. İnsan davranışının toplumsal değerler ve normlar tarafından belirlendiğini, ancak öznel belirleyicilerin etkisiyle özgür hareket edebilme özelliğinin de olduğunu ileri sürmüştür. Eylem sisteminin, toplumsal sistem, kültür, kişilik ve organizmaya özgü davranış alt sistemlerinin karşılıklı etkileşimleri sonucu ortaya çıktığını belirterek çok yönlü bir çalışmaya yönelmiştir.

Sosyolojide yapısalcı-işlevselci çözümleme yaklaşımını benimseyen bu yaklaşımın önde gelen temsilcilerinden olan Parsons, The Social System (“Toplumsal Sistem”) adlı kitabında toplumsal düzenin ve dengenin nasıl sağlandığı sorusuna yanıt aramıştır. Toplumsal sistemin yapılarını oluşturan ve sistemin gelişmesine ve işlemesine katkıda bulunan birimlerin karşılıklı etkileşimini araştırmıştır. Her toplumsal sistemin uyum sağlama, amaca ulaşma, bütünleşme ve düzen sağlama gibi değişmez işlevleri yerine getirdiğini ileri sürmüştür. Uyum sağlama işlevinin iktisadi yapıyla, amaca ulaşmanın siyasi yapıyla, bütünleşmenin hukuki kurumlarla ve geleneklerle, düzenin sağlanması işlevinin ise inançlar sistemi, ahlak, aile ve eğitim gibi yapılarla sağlandığını savunmuştur.

Kuramsal çalışmalara ağırlık veren Parsons, kurumlar, aile, meslekler üzerine yaptığı çalışmaların yanı sıra saldırganlık, faşizm ve Yahudi karşıtlığı gibi çağdaş sorunlara da eğilmiştir.

•    YAPITLAR (başlıca): The Structure of Social Action, 1937, (“Toplumsal Eylemin Yapısı”); The Social System, 1951, (“Toplumsal Sistem”); Social Structure and Personality, 1964, (“ToplumsalYapı ve Kişilik”); Social Systems and the Evolution of Action Theory, 1977, (“Toplumsal Sistemler ve Eylem Kuramının Evrimi”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi