Tahsin Banguoğlu Kimdir, Hayatı, Eserleri

Tahsin Banguoğlu.Türk dil bilgini ve siyaset adamı (Drama, 1904-İstanbul, 3 Mart 1989).

18. yy. başlarında Konya’dan Rumeli’ye, Balkan Savaşı’ndan sonra da Türkiye’ye göç eden Banguoğulları adlı bir çiftçi ailesindendir. Balıkesir ve İstanbul liselerinde okudu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi (1930). Ankara Gazi Terbiye Enstitüsünde edebiyat öğretmenliği yaptı (1930-1932). Almanya’ya gönderildi; Berlin ve Bresiau üniversitelerinde öğrenim gördü (1932-1936) ve doktora tezini hazırladı (1938). Türkiye’ye dönünce, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’ne karşılaştırmalı Türk dilleri doçenti olarak girdi.

Sonra siyasi hayata atılan Banguoğlu 1943’te Bingöl’den milletvekili seçildi. Meclis’te Millî Eğitim komisyonlarında çalıştı. Halkevleri başkanlığı (1946-1948), Milli Eğitim bakanlığı yaptı (1948-1950). Bu dönemde Türk Dil Kurumu başkanlığında bulundu. Bakanlığı sırasında ilk ve ortaöğretim programlarını millî terbiye doğrultusunda düzenlemiş, ilkokullara din dersi konulmasında, İmam Hatip okullarının, Ankara İlahiyat Fakültesi’nin açılmasında etkili olmuştu. Ünlü Türk büyüklerinin türbelerinin açılmasına da önayak oldu.

1950-1955 yıllarında Ayvalık’ta çiftçilik yaptı. Londra Üniversitesinin çağrısı üzerine School of Oriental and African Studies’de (Doğu ve Afrika Çalışmaları Okulu) karşılaştırmalı Türk dilleri üstüne ders verdi(1955-1959). Ankara İlahiyat Fakültesi ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesî’nde profesörlük yaptı (1959-1961).

1961 yılında Edirne’den senatör seçildi. Bu arada tekrar Türk Dil Kurumu başkanlığında bulundu (1960-1963). Halkevleri genel başkanı oldu (1963-1966). Cumhuriyet Halk Partisi’nden ayrılınca (1968) bir süre Yeni Türkiye Partisi genel başkanlığında bulundu. 1971’den sonra siyasi hayattan çekildi. 3 Mart 1989’da İstanbul’da öldü.

Tahsin Banguoğlu’nun yazdığı iki dilbilgisi kitabı, Türkiye Türkçesinin kendi yapısı içinde özelliklerini belirlemesi bakımından önem taşır. Millet Meclisi ve Senato’da yaptığı siyasî konuşmaları da küçük kitaplar halinde yayımlandı.

Eserleri

 

• Ana Hatlarile Türk Grameri
• Türkçenin Grameri
• Dil Bahisleri
• Süheyl ü Nevbahar (Leipzig, 1938)
• Devlet Dili Türkçe Üzerine (1945)
• Türk Grameri (1951)
• Ses Bilgisi (1959)
• Çocuk Katliamı (1965)
• Kendimize Geleceğiz