Suru Migan Apithy kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Suru Migan Apithy kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1913) Dahomeyli siyaset adamı. Ülkesinin bağımsızlığını kazanmasında rol oy­namış ve devlet başkanlığı yapmıştır. Porto Novo’da doğdu. Yerel okullarda öğrenim gördükten sonra Fransa’ya giderek Ecole Libre des Sciences Politiques ve Ecole National d’Organisation Economique et Social’de siyasal bilimler okudu.

1946’da Fransa Kurucu Meclisi’ne Dahomey temsilcisi olarak katıldı. Aynı yıl, Mali’de Demokratik Afrika Birliği kuruluş toplantısında başkan yardımcısı seçildi. Ama iki yıl sonra birlikten ayrıldı. 1946-1958 arasında Fransa’ya bağımlı ülkelerin tem­silcilerinin katıldığı Union Française Meclisi’nde Da­homey’i temsil etti. 1947-1957 arasında da Fransız Batı Afrikası Büyük Konseyi üyeliği yaptı. 1953’te Birleşmiş Milletler’in yedinci ve sekizinci dönem oturumlarına delege olarak katıldı.

1956’da Porto Novo belediye başkanı oldu. 1957’deki meclis seçimlerine Apithy’in başkanlığını yaptığı Milliyetçi Parti, Maga’nın başkanlığını yaptığı Dahomey Demokratik Hareketi ve Ahomadegbe’nin başkanlığını yaptığı Dahomey Demokratik Birliği katıldı. Programları birbirine benzeyen bu partiler bölgesel ve etnik farklılıklar nedeniyle birbirlerinden ayrılıyorlar, ama bağımsızlık konusunda ortak bir görüş benimsiyorlardı. Milliyetçi Parti, meclisteki altmış üyelikten otuz beşini aldı ve Apithy, Dahomey Genel Konseyi başkan yardımcısı oldu.

1959’da Bölge Meclisi seçimlerinde öbür partile­rin daha fazla oy almasına karşın, Milliyetçi Parti’nin mecliste en fazla üyeliği elde etmesi şiddetli protestolara yol açtı. Apithy, Dahomey Demokratik Birliği Başkanı Maga’nın hükümet başkanlığını kabul etmek zorunda kaldı ve kendisi başkan yardımcısı oldu. Ama aynı yıl içinde Maga ve Ahomadegbe’nin koalisyon kurması sonucu hükümetten ayrılmak zo­runda kaldı.

Dahomey, 1960’ta bağımsızlığını kazandı. Tüm partilerin katılımıyla kurulan ilk koalisyon hükümeti­nin kısa bir süre sonra dağılması üzerine, 1960’ın sonunda yapılan seçimlerde Maga’nın partisi çoğun­luğu elde etti. Maga, devlet başkanı ve başbakan olurken Apithy, başbakan yardımcısı oldu. Aynı zamanda Planlama ve Kalkınma bakanlığını üstlendi. 1961-1963 arasında ekonomik kalkınma ve planlama çabaları başarıya ulaşmadı. Beklenenin tersine yaban­cı sermayenin etkisi arttı, enflasyon ve işssizlik büyük boyutlara ulaştı. 1963’te, Albay Soglo bir askeri darbe yaparak üç partinin başkanlarının da katıldığı bir geçici hükümet kurdu. 1964 seçimlerinden önce geçici hükümette yer alan siyasi önderlerden bir bölümü Dahomey Demokratik Partisi’ni kurdu. 1964’te kabul edilen anayasadan sonra yapılan seçimlerde Apithy devlet başkanı, Ahomadegbe ise başbakan oldu. Ekonomik sorunlara çözüm bulunamaması ve siyasal görüş ayrılıkları nedeniyle 1965’te Soglo ikinci bir darbe yaptı. Apithy, ülkeyi terk ederek 1970’e değin Fransa’da sürgünde kaldı. Soglo’nun askeri yönetimi, 1967’de Yarbay Alley tarafından devrildi ve iktidar genç subayların eline geçti. 1970’de başkanlık seçim­leri yapılacağı ilan edildi. Apithy, Maga ve Ahomadeg­be’nin aday olduğu seçimlerden bir sonuç alınamaya­cağı anlaşılınca bir başkanlık konseyi oluşturuldu. Üç önder bu konsey içinde yer alarak ülkeyi birlikte yönetecekler ve sırayla ikişer yıl devlet başkanlığı yapacaklardı. 1972’dc yeni bir darbeyle başkanlık konseyi devrildi. Apithy bundan sonra siyasi bir görev almadı.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 7. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983