Sümmani Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

SÜMMANÎ (1862-1915)

Türk halk şairi. Koşmalarıyla tanınmıştır.

Erzurum’un Narman ilçesine bağlı Samikale köyünde doğdu, aynı yerde öldü. Ölüm tarihi kesin değildir. Asıl adı Hüseyin’dir. Kaynaklarda öğrenim gördüğüne ilişkin bir kayıt yoktur. Bade içerek âşıklığa başlama geleneğinden geldiği için badeli âşıklardan sayılır. Küçük yaşta şiir yazmaya başladı, saz çalmasını öğrendi.

Düşünde Gülperi adında bir kız gördüğü, onu sevip âşık olduğu, yaşamının sonuna kadar bu sevgiden kahrolduğu söylenir. Bade efsanesiyle karışan bu aşk, sonradan bir halk öyküsüne de konu olmuştur.

Ünü kısa sürede çevreye yayılan Sümmanî, Narman’a ve Erzurum’a gitti, İran, Kafkasya yörelerini dolaştı. Çıldır’da Âşık Şenlik ile buluştu. Birbirle-riyle âşık karşılaşmalarında ve atışmalarda bulundular. Ayrıca Bayburtlu Celalî, Erbabî ve Kağızmanlı Sezaî ile de karşılaşmaları oldu. Gene bir söylentiye göre, hayali sevgilisi Bedehşan emirinin kızı Gülperi’ yi aramak için yıllarca dolaşıp köyüne döndü. Bir ara Kırım’a gitti. Balkan Savaşı sırasında 1912’de Erzurum’a döndü. Kırım ve Balkan Savaşı için birer destan yazdı.

Sümmanî koşmalarıyla tanınmıştır. Âşık Şenlik gibi o da okuma yazma bilmediği, öğrenim görmediği halde, aruzla divan ve semailer de yazmıştır. Ancak bunlar, koşmaları kadar başarılı olmamıştır.

• YAPITLAR (başlıca): Aşık Sümmanî Hayatı ve Şiirleri, (ö.s.), H.N.Okyay (yay.) 1975, Sümmanî’nin Koşmaları ve Şenlik-Sümmanî Arasındaki Bağlamalar Nazireler, (ö.s.), M.Uraz, 1953.

• KAYNAKLAR: M.Uraz,  Âşık Sümmanî ile Gülperi, 1941; M.Uraz, Narmanlı Âşık Sümmanî, 1943.
SÜNBÜL EFENDİ

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi