Stenka Razin Kimdir, Hayatı, İsyanı, Hakkında Bilgi

RAZİN, Stenka (1630 P-1671)

Rus köylü önderi. 1670-1671 yıllarındaki köylü ayaklanmasının önderidir.

Don Irmağı kıyısındaki Zimoveyski’de (bugün Rusya’da) doğdu, 16 Haziran 1671’de Moskova’da öldü. Asıl adı Stepan Timofeyeviç Razin’dir. Varlıklı bir Don Kazağı ailesinden geliyordu. 1649’da çıkarılan bir dizi yasayla serfliğin yasallaştırılmasının ardından Rusya’dan ve Polonya’dan kaçan serflerin toprak bularak yerleşmek üzere Don Kazakları’nın yaşadığı bölgelere gelmesinin, Kazaklar arasında yarattığı huzursuzluk ortamında yetişti.

1667’de ataman olarak, bölgeye yerleşen topraksız köylülerden ve maceraperest Don Kazakları’ndan oluşan küçük bir çetenin başına geçen Razin, Yukarı Don bölgesinde yeni bir Kazak yerleşim bölgesi kurdu. Kırım Tatarları ve Kalmuklar üzerine baskınlar düzenledi ve Volga Irmağı üzerinde çara ait mallar taşıyan bir filoyu gasbetti. Ertesi yıl Yaik (bugün Ural) Irmağı üzerindeki Yaik’i ele geçirerek, Hazar Denizi kıyısındaki Derbent ve Bakû’ya denizden saldırılar düzenledi ve 1669’da İran şahmın üzerine yolladığı donanmayı geri püskürttü.

Moskova yönetiminin Don Kazakları’nın özgürlüklerini sınırlamaya yönelik girişimlerde bulunması üzerine, 1670’te çara başkaldıran Razin, yoksul Kazaklar’dan oluşan yaklaşık 7.000 kişilik bir kuvvetle Astrahan ve Çariçin’i (bugün Volgograd) ele geçirdi ve bu kentlerde Kazaklar’ın kendi yönetim birimlerini oluşturdu. Volga Irmağı üzerinde kuzeye doğru ilerleyerek Saratov’u ve bu arada giderek kalabalıklaşan ordusu ile Simbirsk’i (bugün Ulyanovsk) ele geçirdi.

Kazak ayaklanması kısa sürede Volga bölgesinden Don ve Donets ırmaklarını birleştiren bölgeye ve bazı Rus yerleşim merkezlerine yayılarak, serfliğe karşı büyük bir köylü savaşı niteliği kazandı. Bunun üzerine çar Mihayloviç Aleksey, Simbirsk’te bulunan Razin’in üzerine, prens Yuri Baryatinski komutasında bir ordu gönderdi. Razin’in deneyimsiz ve kötü donatılmış ordusu 4 Ekim 1670’te yenilgiye uğratıldı ve Razin, Don Irmağı kıyısına çekildi. Yeni bir saldın için güç toplamaya çalışırken, 24 Nisan 1671’de zengin Kazaklar tarafından tutsak alınarak önce Çerkessk’e, sonra Moskova’ya götürüldü. Razin’in Moskova’da idam edilmesinden sonra, çar orduları ayaklanmaya katılan köy ve kasabaları yakarak ve Aralık 1671’de Astrahan’ı ele geçirerek, ayaklanmayı tümüyle bastırdılar.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi