Statü

felsefe/birey” 161″ 175″

Statü terimi modem sosyal bilimde
a) bir sosyal sistemde aynı yapı içinde bulunan başkalarıyla karşılıklı davranış kalıplarını içeren konum,
b) saygınlık dağılımı içinde bulunan yer (ki bu zaman zaman örtük de olsa haklar, sorumluluklar, güç ve otoriteyle ilişkilidir yüksek ve düşük statü gibi),
c) bir sosyal sistemde saygınlık dağılımında ulaşılan yüksek yer (statü elde etmeye çalışmak gibi) gibi anlamlan ifade eder.

Toplumsal teori, toplum felsefelerinden toplumsal örgütlenmenin en önemli özeliğinin hak ve sorumluluklann dağılımı olduğu fikri yanında statü terimini de tevarüs etti. “Statü esasen bir bireyin hukuki kapasi­telerinin toplamına işaret eden bir hukuk terimidir. Kişinin hukuki olarak kendine ve başkalarına karşı hak ve sorumluluklar konusunda etki yapabilme gücüdür”.

Statü sözcüğü sosyal bilime Avrupa toplum felsefelerinin özellikle Hobbes, Locke ve Smith’de ifadesini bulan otorite, kanun ve sosyal düzenle ilgili uzun çalışmalarının sonucunda girmiştir. Bu kişiler, bir toplumun varlığını sürdürmesiyle, bir takım insanların ötekilerden daha fazla saygınlık ve güç sahibi olması arasında zorunlu bir bağlantı varsayıyorlardı. Tabii felsefeciler çeşitli hak dağılımı biçimlerinin toplumun idamesi için nasıl etkiler oluşturacağı konusunda farklı şekillerde düşünüyorlardı.

H. S. Maine terimi, toplumu ‘statüden sözleşmeye’ çevrilen bir şey olarak gören ünlü cümlesinde şöyle kullanır: “Tarihin başlangıç noktası olan kişilerin tüm ilişkilerinin aile ilişkileri olduğu bir durumdan (statü), tüm toplumsal ilişkilerin bireylerin özgürce anlaşmalarından doğduğu bir sosyal düzene (sözleşme) doğru yavaş yavaş geçiyoruz.”

Bu zihni arkaplandan yola çıkarak R. Linton statüyle bir bireyin toplumda hak ve görevleri temelindeki konumunu ifade etmek üzere kullanmıştır. Rol, bu hak ve görevlerin eyleme dökülmesinden ibaretti. Linton’ın statü ve rol konusundaki ikili tanımı çoğu zaman alınlılarda kullanılırsa da, tam anlamıyla benimsenmez. Statü ara sıra toplumsal statü olarak tanımlanır, rol ve sosyal konum çoğu zaman birbirlerinin yerine geçecek şekilde kullanılır.

Bir sosyal sistem içinde bulunulan konumlar olarak statüler, sadece hak ve görevler bakımından değil, en azından sisteme üye olanlarca paylaşılan standartlara uygun olarak dağıtılan saygınlık ve şeref problemler de ortadan kaldırılmış olmaktadır. Bu şekilde kullanıldığında statü. saygınlık dağılımı hiyerarşisinde yüksek bir konumu ifade etmektedir.

SBA