Bilim-2/statik-analiz” 279″ 150″ Statik Analiz

Statik analiz, zaman unsurunun varlığını dikkate almadan, herhangi bir durumun de­ğişmeden aynen kaldığını varsayan bir analiz şeklidir.

Ekonomik olayların açıklanmasında ve belli amaçlara ulaşmak için alınması gere­ken önlemlerin tespit edilmesinde, kuşkusuz ilk adım, hangi unsurun, hangi unsurlarla) ilişkili olduğunu ve bu ilişkinin yö­nünü ve derecesini belirlemektir. Ancak iş bununla bitmez. Belli ekonomik unsurların biraraya gelmeleri halinde ortaya çıkacak sonucu da önceden tahmin etmek gerekir. Örneğin bir malın talebi ile fiyatı arasındaki ilişkiyi belirlemeye çalıştığımızı düşünelim: Bunun için sözkonusu malın belli talep şartları altında piyasa fiyatının hangi dü­zeyde belirleneceğini göstermesi gerekir. Bir başka deyişle iktisatçı, matematiksel bir biçimde belirlediği ilişkilerden yararlana­rak belli çözümlere ulaşmayı amaçlar. Örneğin talip miktarı belliyken tüketim harca­malarının miktarını bulmak gibi.

Bu tarz yaklaşımın matematiksel yönden anlamı çok sayıda denklemin birlikte çözümlenmesinden ibarettir. İktisat yönünden ise bir denge haline ulaşılması veya denge değerlerinin bulunması sozkonusudur. Daha genel düzeyde bir lanım yaparsak statik analiz yöntemi uygulanıyor diyebiliriz.

Statik analize denge analizi adı da verilir. Zira genellikle benimsenen bir tanıma göre denge, seçilmiş ve birbiriyle ilgili değişkenlerin, bulundukları durumu değiştirmek için kendiliklerinden herhangi bir eğilim göstermemeleri halidir. Bu nedenle denge hali sadece ele alınan değişkenler için sözkonusudur. Eğer değişkenlerin sayısı değiştirilirse eski denge durumu geçerliliğini kaybeder. Gerçek bir dengenin ortaya çıkabilmesi için modele alınan her değişkenin beraberce dengeye gelmesi gerekir. Değişkenlerden birinde bir değişme meydana gelirse, bu değişme bir etki-tepki zincirlemesiyle tüm değişkenlerin değişmesine yol açar. Önemli olan değişkenlerin kendiliklerinden bir değişme eğilimi göstermemeleridir. Böyle bir durumda model dışındaki unsurların değişmediği, sabit kaldığı varsayılır. Eğer dışsal değişkenler ve parametreler değişirse model içindeki değişkenler, yani içsel değişkenler de değişecek ve yeni bir değerde dengeye gelecektir.

Denge hali, değişme eğilimi bulunmayan bir durumu yansıtmaktadır. Bu nedenle denge durumu analizine “statik analiz” adı verilir.

Ekonomik hayat bir statik model çerçevesinde ele alındığı zaman, sadece ekonomik değişkenlerin denge değerleri ile ilgilenilir. Ayrıca denge değerleri de spontanedir (yani kendiliğinden meydana gelir).

Statik analizin (veya denge analizinin) iktisatçıya sağladığı görüş ufkunu belirlemekte yarar vardır. Statik analizde bağımsız değişkenler ve parametreler belli değerler aldığı zaman, bağımlı değişkenin alması zorunlu değeri bulabiliriz. Örneğin, bir piyasada bir malın talep ve arz fonksiyonları belirli ise, bu piyasada dengenin sağlanması yani talebin arza eşit olması için “denge fiyatı”nin ne olması gerektiğini araştırmak, statik analizin temel konusu idi. Aynı şekilde bir ekonomide tüketim, yatırım ve devlet harcamaları belli ise, toplam talebin toplam arza eşit olması için gerekli “millî gelir denge seviyesi”nin ne olacağını bulmakla statik millî gelir analizine ulaşılır.

Bir başka deyişle statik analizin temel amacı, bağımlı (içsel) değişkenlerin denge değerlerini bulmaktır. Günlük gözlemlerimiz ise bize çoğu defa bir malın talebi ile arzının birbirine eşit olmadığını, devlet bütçesinin çoğu defa açık vererek devlet harca­malarının sene başında planlanan büyüklüğü aştığını gösterir. Böyle bir durumda statik analizin değeri var mıdır? Bu soruya verilecek cevap statik analizin hem değerini hem de noksanlarını anlamamıza yardımcı olur. Yine bir mala ait piyasayı düşünelim. örneğin, buzdolabı veya çamaşır makinası gibi dayanıklı tüketim malı piyasası söz konusu olsun. Zaman içinde üretim, pazarlama, fiyat artışları vb. gibi nedenlerle mal talebi ile mal arzı arasındaki denge bozulabi lir, biri diğerinden az veya fazla olabilir. Ancak böyle bir durumda fiyat, talep ile arz arasındaki dengesizliğe göre ya artma yö­nünde veya azalma yönünde devamlı değişecektir. Fiyat düzeyindeki bu devamlı değişiklik talep-arz eşitliği sağlanıncaya ka dar sürecek ve talep arza eşit olduğu zaman fiyat belli bir seviyeye ulaşacak ve talep ile arz arasındaki eşitlik bozulmadan kaldığı sürece fiyat da bu seviyede devamlılık kazanacaktır.

Statik analiz; talep-arz-fiyat arasındaki bu ilişkinin bize sadece sonucunu söyler.

(SBA)