Tarihi Şahsiyetler

Starbon Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

STRABON (İÖ 64-İS 23)

Eski Yunan, coğrafyacı. Antik Dünya hakkındaki coğrafya kitabı ile tanınmıştır.

Amaseia’da (Amasya) doğdu, Roma’da, bir başka kaynağa göre de Amasya’da öldü. Klasik Yunan eğitimi gördü. Aristodemos’tan hitabet dersleri aldı. İÖ 44’te öğrenimini sürdürmek amacıyla Roma’ya gitti. Başlangıçta Aristotelesçi görüşleri savunduysa da, sonraları Augustus’un öğretmenlerinden olan Athenodoros’un etkisinde kalarak Stoa Okulu’nun görüşlerini benimsedi. İÖ 31’e değin Roma’da kaldı. IÖ 29’da Yunanistan’ı gezdi. İÖ 28’de dostu olan ve Mısır’a vali atanan Aelius Gallus ile birlikte Mısır’a gitti. Gallus’un Arap toprakları üzerine yaptığı sefere katıldı. Nil Nehri üzerinde, Afrika içlerine doğru ilerledi. Gallus’un Roma’ya çağrılmasından sonra bir süre İskenderiye’de kalan Strabon, Roma’ya döndükten sonra İS 23’te Geographika (Coğrafya) adlı yapıtım tamamladı.

Daha çok coğrafyacı olarak tanınan Strabon’un ilk yapıtı tarih üzerinedir. Strabon, tarihini İÖ 31-İÖ 20 arasında tamamladı. 47 kitaptan oluşan bu yapıt, günümüze ulaşamamıştır. Ünlü Yunanlı tarihçi Poly-bios’un izleyicisi olan Strabon, tarihinde, İÖ 145’te Romalılar’ın Yunanistan’ı işgal etmesi ile Augustus’ un Marcus Antonius’a karşı İÖ 31’de kazandığı Actium zaferi arasındaki olayları işlemekteydi. Strabon, Geographika adlı önemli yapıtını ise, aralıklı olarak, İÖ 2-İS 23 arasında tamamladı. 17 kitaptan oluşan bu yapıtın, küçük bir bölümü dışında hemen hemen tamamı günümüze gelmiştir.

Strabon, ilk iki kitapta amaçlarını açıklamış ve kendisinden önce coğrafya alanında yapıt veren yazarların eleştirisini yapmıştır. III-VI. kitaplarda, o zaman Romalılar ve Yunanlılar’ca bilinen dünyayı betimleme işlemine İspanya’dan başlamış, bu bölümde Galya (Fransa) ve İtalya’yı anlatmıştır. VII. kitap, Tuna havzasını ve Karadeniz’in Avrupa kıyılarım konu edinmektedir. VIII -X. kitaplar Yunanistan’a ayrılmıştır. XI – XIV. kitaplar, Karadeniz’in Asya kıyılarını, Kafkasya’yı, Kuzey İran’ı ve Anadolu’yu içermektedir. XV.kitapta Hindistan ve İran anlatılmış, XVI. kitap, Suriye, Mezopotamya, Filistin ve Kızıldeniz kıyılarına ayrılmıştır. Son kitapta ise Akdeniz’in Afrika kıyıları, Mısır ve Moritanya işlenmiştir.

Strabon, yöntem olarak harita kullanımını temel alan betimleyici bir yöntem kullanmıştır. Ayrıntılı bir yapıt olan Geographika’da kentlerin birbirlerine olan uzaklıkları ve ülke sınırları dikkatle belirtilmiş, her yöreye özgü iktisadi, siyasal, etnografik ve dinsel özellikler belirtilmiştir. Her kentin ve ülkenin kısa bir tarihini de vermiştir. Strabon, açıklamaları için birçok kaynağa başvurmuş, bunları okuyucuya açıklamıştır. Anadolu, Mısır ve bir ölçüde İtalya için kendi gözlemlerine dayanmış, gitmediği yöreleri de (Hindistan, İran, Moritanya) diğer antik dönem yazarlarının yapıtlarını kullanarak tamamlamıştır.

Strabon’un coğrafyası, Roma İmparatoru Augustus (İÖ 27-İS 14) dönemindeki Roma toprakları
ve yabancı ülkeler hakkında bilgi veren ve eksiksiz tek yapıt olduğu için büyük önem taşımaktadır.

• YAPITLAR (başlıca): Geographika, (ö.s.), 1587; The Geography of Strabon, (ö.s.), H.L.Jones, (yay.) 6 cilt, 1917-1933, (Coğrafya, XII. ve XIV. Kitap, 4 Cüz. 1969-1981).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi