Stanley Kubrick Kimdir, Hayatı, Filmleri, Hakkında Bilgi

Kubrick 1960’ta, yönetimini Anthony Mann’dan (1906-1967) devraldığı, senaryosu Dalton Trumbo’ya (1905-1976) ait Spartacus (Spartaküs) adlı tarihsel destanla, üç saati aşan geniş kadrolu bir filmi yönetmedeki ustalığını kanıtladı. 1962’de Nabokov’un romanından uyarlanan Lolita adlı filmiyle, orta yaşlı bir adamın genç bir kıza olan düşkünlüğü çerçevesinde, çağdaş toplumun ahlak değerlerinin iğneleyici ve cesur bir incelemesine girişti, ilk dönem filmlerinde henüz belli bir türün ya da belirli bir üslubun sinemacısı olarak belirmemişti. Ancak bu filmlerin ortak özellikleri, çağdaş toplumun eleştirisine yönelmeleri ve düşman koşullar karşısında bireyin yalnızlığını vurgulamalarıydı.

Kubrick’in çağdaş topluma ilişkin kötümser görüşleri, toplumsal ve siyasal kurumlara olan güvensizliği 1963 yapımı Dr. Strangelove, or How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb’dz (Dr. Garipaşk) iyice belirginleşir. Kubrick bu filmde yönetim ve haber alma kademelerindeki bir yanlışlıklar zinciri sonucunda dünyanın bir atom savaşına sürüklenişini şakayla karabasan karışımı bir anlatım ve ürkütücü bir yergiyle ele aldı. Teknolojinin egemenliği altına giren insanlığın bilinmeyen bir sona doğru yolculuğunu anlattığı 2001: A Space Odyssey (2001: Uzay Macerası) bir yandan da bir film tekniği gösterisiydi. Film, görüntü efektleri ile Oscar kazandı ve bilim kurgu klasikleri arasına girdi. Anthony Burgess’in aynı adlı romanından uyarladığı A Clock-work Orange’dz (“Otomatik Portakal”) ise Kubrick şiddetin egemen olduğu ürkütücü bir geleceğin kehanetini, çarpıcı bir anlatım, renk ve müzik kullanımıyla, adeta bir şiddet estetiği yaratarak ortaya koydu. Son filmlerinden olan Barry Lyndon’da daha klasik bir estetik arayışına yönelirken, The Shining’de psikolojik temaları korku sineması çerçevesinde ele aldı.

Kubrick, ayrıntıları ince ince işleyen anlatımı, üslup yoğunluğuna dayanan sinema estetiği, titiz görüntü işçiliği ve izleyicinin beklentilerine uymayan şaşırtıcı üslubuyla kendine özgü bir sinema dili oluşturmuş, çağdaş yönetmenlerin en yaratıcılarından biri olmuştur.

• YAPITLAR (başlıca): Day of the Fight, 1950, (“Kavga Günü”); Flying Padre, 1951, (“Uçan Papaz”); Fear and Desire, 1953, (“Korku ve İstek”); Killer’s Kiss, 1955, (“Katilin Öpüşü”); The Killing, 1956, (Son Darbe); Paths of Glory, 1957, (Zafer Yollan), Spartacus, 1960, (Sparta-küs); Lolita, 1962; Dr. Strange-love or How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomh, 1964, (Dr. Garipaşk); 2001: A Space Odyssey, 1968, (2001: Uzay Macerası); A Clockvoork Orange, 1971, (“Ötomatik Portakal”); Barry Lyndon, 1975; The Shining, 1980.

• KAYNAKLAR: T.A. Nelson, Kubrick: İnside a Film Artist’s Maze, 1982.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi