Stanisław Lem Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

LEM, Stanislaw (1921)

Polonyalı yazar ve düşünür. Bilim kurgu alanındaki felsefi kıssalarıyla olduğu kadar sibernetik ve bilim felsefesi konularındaki araştırmalarıyla da ün kazanmıştır.

Lwow’da doğdu. II. Dünya Savaşı’nda, tıp öğrenimi gördüğü sırada Alman işgali nedeniyle üniversiteden ayrılmak zorunda kaldı. 1940’ların ilk yarısında otomobil tamircisi ve kaynakçı olarak çalıştı. Savaştan sonra, 1946’da Krakov’a yerleşti. Üniversiteye dönerek tıp doktoru oldu. Aynı dönemde şiir yazmaya ve bilimsel yöntem üstüne kuramsal araştırmalara girişti. 1951’de ilk bilim kurgu romanı olan Astronauci’yi (“Astronotlar”) yazdı. Astronauci ve 1955’te yayımlanan Oblok Magellana (“Magellan Nebulası”) onun özgün üslübunun ilk belirtilerini göstermekle birlikte, toplumcu gerçekçi anlayışın da etkilerini taşıyordu. Lem 1955’te ilk ve tek gerçekçi romanı Czas rıieutracony’ı (“Kazanılan Zaman”) yazdı. Bu tarihten sonra bilim kurgu, bilim felsefesi ve sibernetik konularında özgün üslubuyla birçok kitap yayımladı.

Lem’in bilim kurgu yapıtları iki ana bölümde toplanabilir. Bunlardan birincisi Swift ve Voltaire’in izinden giderek yazdığı taşlamalar ve felsefi kıssalardır. Daha çok kısa öyküler biçimindeki bu tür yapıtlarında Lem büyük bir gülmece ustası olduğunu kanıtlar, bilim kurgunun yadırgatıcı özelliğini alegori ve taşlama için kullanır. Lem bu öyküleri felsefi bir bütünlük taşıyan gruplar biçiminde ayırmıştır. Bu grupların en önemlileri “Ion Tichy” öyküleri, “Pilot Pirx” öyküleri ve “Truri ve Klapaucius’un Serüvenle-ri”dir.

İlk kez 1957’de yayımlanan Dzienniki Gıviazdo-we’de (“Yıldız Günceleri”) toplanan öykülerle başlayan “Ion Tichy” dizisi, tam bir karşıt kahraman olan Tichy’nin kişiliğinde günümüz dünyasının çeşitli yönlerine getirilmiş alaycı eleştirileri içerir. Lem, “Tichy” öykülerini yazmayı 1970’lere değin sürdürmüştür. Bu dizi evrene “insan merkezli” bakışın bir taşlamasıdır. Bu eleştiri, aşırı biçimde “benmerkezli” bir kahraman olan Tichy’nin kişiliğinde somutlaşır. Bajki robotöw (“Robot Masalları”) ve Cyrebiada (“Siberdestan”) sürekli birbirleriyle yarışan iki “robot yapıcısı” olan Trurl ve Klapaucius’un mutluluk “yapmak”, iyilik “yapmak”, evrensel huzur “yapmak” yolunda sonu gelmeyen çabalarını anlatır.