SOSYOLOJİZM

Sosyolojizm, sosyal
hayatta meydana gelen olayların temelinde yine bir takım sosyal faktörler
bulunduğunu kabul edip toplumsal olayları bu açıdan açıklayan veya sosyal
hayatın çok-katlı karmaşık yapısını sosyal bir temele indirgeyerek açıklamaya
Çalışan bir sosyolojik anlayıştır. Aynı görüş mensuplanna göre, sosyal
hadiseleri antro­polojik, coğrafi, biyolojik ve psikolojik faktörlerle
açıklamak mümkün değildir.

Genel olarak tarihi
çok eskilere inmekle birlikte sosyolojizm, ilk defa Auguste Comte’un ilimler
sınıflamasında psikoloji­ye yer vermemesi, psikolojik hadiseleri de sosyolojik
açıklamalara dayandırmasıyla ortaya çıkmış, Emile Durkheim, E. de Ro-berty,
Espinas, Izoulet, L. Gumplovicz, Op-penheimer vb. sosyologlarca geliştirilmiş
ve devam ettirilmiştir. Bazıları Marksizmi de bu ekol içinde
değerlendiriyorlarsa da, bu görüşün bilimsel bir dayanağı yoktur. Sosyolojizm
anlayışı, ardından sosyoloji­nin ve sosyal olayları psikolojik temellere
dayandıran bilim adamlarınca Psikolojizm denilen bir anlayışın doğuşuna neden
ol­muştur.

Sosyolojisüerden
Auguste Comte’a gö­re, Avrupa tarihi bütün insanlığın tarihi, po­zitif
düşüncenin hakim olduğu Avrupa top­lumlarının yöneldiği sosyal düzen, bütün
insanlığın evrensel düzenidir. Dolayısıyla

Avrupa’daki sosyal düzen
veya sosyolojik süreç, geleneksel toplumdan modem toplu­ma geçiş sırasındaki
tüm sorunların tek ne­deni olarak sunulmakla ve sosyal düzen tam oturtulmadıkça
toplumdaki kargaşanın gi­derilmesinin mümkün olmayacağını vur­gulamaktadır.

Sosyolojizmin temsilcilerinden
Durkhe-im de, “sosyal bir olayın nedeni yine sosyal­dir”,
“toplumsal hayatın açıklamasını psi­kolojik hayatta değil, gene toplumsal
hayat­ta aramak gerekir” fikrini ortaya atarak, Ba­tı Avrupa toplumlarında
görülen krizi yine toplumsal faktörlerde aramaya çalışır. Gö­rüleceği üzere
toplumdaki bunalımı, yine toplumdaki sosyal işbölümüyle açıklayan sosyolojisi
Durkheim, toplumu, toplumsal bir unsura indirgeyerek açıklamaktadır.
Sosyolojizm, toplumsal hayatın karmaşık yapısını tek bir nedene indirgediği ve
bir­çok başka faktörü ekonomik, siyasi, ideolo­jik vb. görmezden geldiği ve
sonuçta sosyo­lojiye bilimsel değil, ‘ideolojik’ bir gözle yaklaştığı için
eleştirilmiştir.

(SBA) Bk. Sosyoloji