felsefe/comte” 138″ 199″ Sosyolojizm

Sosyolojizm, sosyal hayatta meydana gelen olayların temelinde yine bir takım sosyal faktörler bulunduğunu kabul edip toplumsal olayları bu açıdan açıklayan veya sosyal hayatın çok katlı karmaşık yapısını sosyal bir temele indirgeyerek açıklamaya Çalışan bir sosyolojik anlayıştır. Aynı görüş mensuplanna göre, sosyal hadiseleri antropolojik, coğrafi, biyolojik ve psikolojik faktörlerle açıklamak mümkün değildir.

Genel olarak tarihi çok eskilere inmekle birlikte sosyolojizm, ilk defa Auguste Comte’un ilimler sınıflamasında psikolojiye yer vermemesi, psikolojik hadiseleri de sosyolojik açıklamalara dayandırmasıyla ortaya çıkmış, Emile Durkheim, E. de Roberty, Espinas, Izoulet, L. Gumplovicz, Oppenheimer vb. sosyologlarca geliştirilmiş ve devam ettirilmiştir. Bazıları Marksizmi de bu ekol içinde değerlendiriyorlarsa da, bu görüşün bilimsel bir dayanağı yoktur. Sosyolojizm anlayışı, ardından sosyolojinin ve sosyal olayları psikolojik temellere dayandıran bilim adamlarınca Psikolojizm denilen bir anlayışın doğuşuna neden olmuştur.

Sosyolojistlerden Auguste Comte’a göre, Avrupa tarihi bütün insanlığın tarihi, pozitif düşüncenin hakim olduğu Avrupa toplumlarının yöneldiği sosyal düzen, bütün insanlığın evrensel düzenidir. Dolayısıyla Avrupa’daki sosyal düzen veya sosyolojik süreç, geleneksel toplumdan modem topluma geçiş sırasındaki tüm sorunların tek nedeni olarak sunulmakla ve sosyal düzen tam oturtulmadıkça toplumdaki kargaşanın giderilmesinin mümkün olmayacağını vurgulamaktadır.

Sosyolojizmin temsilcilerinden Durkheim’de, “sosyal bir olayın nedeni yine sosyaldir”, “toplumsal hayatın açıklamasını psikolojik hayatta değil, gene toplumsal hayatta aramak gerekir” fikrini ortaya atarak, Batı Avrupa toplumlarında görülen krizi yine toplumsal faktörlerde aramaya çalışır. Görüleceği üzere toplumdaki bunalımı, yine toplumdaki sosyal işbölümüyle açıklayan sosyolojisi Durkheim, toplumu, toplumsal bir unsura indirgeyerek açıklamaktadır. Sosyolojizm, toplumsal hayatın karmaşık yapısını tek bir nedene indirgediği ve bir çok başka faktörü ekonomik, siyasi, ideolojik vb. görmezden geldiği ve sonuçta sosyolojiye bilimsel değil, ‘ideolojik’ bir gözle yaklaştığı için eleştirilmiştir.

SBA

Sosyolojizm Fr. sociologisme

a. (l ince okunur) Bütün sosyal bilimleri yalnız sosyolojinin bir dalı sayan ve bunların sadece sosyolojik metotlarla açıklanabileceğini söyleyen görüşün adı.
TDK Güncel Türkçe Sözlük