33Sosyoloji Sözlüğü

SOSYAL SİSTEM

 

SOSYAL SİSTEM

 

Sosyal sistem,
birbiriyle ilişkileri karşı­lıklı olarak yönlendirilmiş olan (yani kültürel
olarak yapılanmış ve paylaşılmış bir beklentiler sistemiyle tanımlanan) çok sa­yıda
bireyin etkileşiminin teşkil ettiği sis­temdir.

Teknik bir terim
olarak sosyal sistem T. Parsons ve E. Shils’in ortak çalışmalarında (Towards a
General Theory of Action, 1951) ve Parsons’un tümüyle bu konuya tahsis edilmiş
kitabında (The Socİal System, 1951) merkezi bir yer işgal eder. Terimin
sosyologlar, sosyal filozoflar ve sosyal psikologların eserlerinde yaygın bir
kullanımı vardır. “Sosyal organizasyon” veya “organizasyon”
terimi aynı veya ben­zer fenomenleri ifade etmek üzere yaygın biçimde
kullanılmaktadır.

Parsons ve Shils
eserlerinde sosyal siste­min tanımını şöyle verirler: “Bir sosyal sis­tem
şu özellikleri haiz bir eylem sistemidir

1– İki ya da
daha çok sayıda aktör arasındaki bir etkileşim sürecini içerir;

 2) Aktörlerin kendisine yöneldikleri durum,diğer aktör­leri
de kapsar

 3) Sosyal bir sistemde ba­ğımsız ve kısmen
kararlaştırılmış eylemler vardır.

“Sistem”
kavramı sadece sosyolojiye has bir kavram olmayıp doğal ve sosyal bi­limlerinde
yaygın kullanım alanı bulan kavramsal bir araçtır. Bir sistem birbiriyle
ilişkili kısımlar, nesneler, şeyler veya orga­nizasyonlar kolleksiyonudur. Bir
amacı ve­ya işlevi yerine getirmek için vardır. Sosyal bir sistem ise sınırlı
bir çevre dahilinde bir­birleriyle karşılıklı etkileşim içinde bulu­nan iki
veya daha fazla kişinin veya grupla­rın belirli amaçları ve görevleri gerçekleş­tirmek
amacıyla oluşturdukları İlişkiler bü­tünüdür. Bununla birlikte sosyal sistem te­rimi,
kişilerarası etkileşimle sınırlı değildir ve gruplar, kurumlar, toplumlar ve
toplum içi birimlerin analizine de atıfta bulunur. Sözgelimi sosyal sistemler
olarak üniversi­teler veya devletin analizi üzerinde çalışmış olabilir. Sosyal
sistemler, sosyolojide top­lumların sürekliliğini sağlayan sistemler olarak
kabul edildiğinden, toplumda denge ve istikrar unsuru şeklinde değerlendirilir.
Aynı zamanda onlar sibernetik açıdan gir-di-çıktı sistemleri, ya da enformasyon
sis­temleri şeklinde görülebilirler. Bir sistemin öğeleri birbiriyle dil, para,
nüfuz gibi enfor­masyon taşıyan değiş-tokuş medyasıyla bağlıdır. Böylece denge,
girdiler ile çıktılar arasındaki bir muvazene olarak tanımlana­bilir.

XIX. yüzyıl
sosyolojisinde üstü kapalı bir şekilde yer alan sosyal sistem kavramı­nın en
açık ve bilinçli kullanımına modern fonksiyonalizmde rastlanır. Bazı
teorisyen-lerc göre ise bu terim, sosyal verilere bilim­sel yaklaşımın temeli
olarak ele alınmalı­dır.

(SBA)

Bk. Genel Sistemler
Teorisi; Sistem