Sosyal fobi

Sık görülen türlerden birisi sosyal fobidir. Sosyal anksiyete duyan kişiler baska insanlarin kendilerini yargiladığı ve negatif değerlendirdiği düşüncesi ile yetersizlik, aşağılanmışlık hisseder ve hayal kırıklığına uğrarlar. Bu kişiler yalniz başlarına kaldığında sıkıntı duymazlar ve anksiyete belirtilerinin sosyal aktivitelerle direk ilgisi vardir. Sosyal fobikler yabancılarla tanışmaktan, tanimadiklarının yaninda konusmaktan veya hareket etmekten rahatsizlik duyar.

Yanlış bir sey yapacak, söyleyecek ve sanki insanlar onunla alay edecek, onu yadirgayacak, aşağılayacak, herkesin içinde rezil olacak gibi hisseder. Konusurken herkes ona bakıyormuş gibi gelir. Yaptiklari en ufak hatalar gözlerinde çok büyür, rezil olduklarini düsünürler. Özgül sosyal fobide topluluk önünde konusamama gibi belirli bir duruma özgül olarak anksiyete gelismesi gözlenirken yaygin sosyal fobide hemen hemen bütün sosyal aktivitelerde anksiyete olusur.

Sosyal fobi şu durumlarda ortaya çıkabilir:

• Topluluk içinde konuşma
• Partiye katilma, yabancılarla tanışma gibi sosyal aktiviteler
• Bir iş yaparken baskalari tarafindan izlenme
• Patron veya amir gibi üstleri ile konuşma
• Karşı cinsten birileri ile tanışma veya buluşma
• Umumi tuvaletleri kullanma
• Telefonda konuşma
• Baskalarinin yaninda yazı yazma
• Herkesin içinde yüz kızarması veya kontrolünü kaybetme korkusu v.b.

Bu hastalar korktukları durumlarla karsilastiklarinda anksiyeteleri artar. Örnegin sosyal fobisi olan bir ögrenci ders anlatmaya kalktığında dili tutulur, yüzü kızarır, söyleyeceklerini unutur, herkes ona bakıyormuş gibi gelir ve bu nedenle performansi düser. Bu hastalar korkularinin anlamsız oldugunun farkindadir ancak korkularina engel olamazlar. Sosyal fobinin utangaçliktan ayrilmasi gerekir. Yeni bir ortama giren veya yeni insanlarla tanisan hemen herkes az da olsa anksiyete yaşayabilir, ancak bu her zaman rahatsizlik olarak tanımlanamaz. Bu anksiyetenin sosyal fobi olarak tanimlanabilmesi için sikinti duyan kisilerin sosyal ortamlardan kaçinmasi gerekir. Sosyal fobiklerin en önemli özelligide sikintiyi duymamak için yaptiklari bu kaçinma davranislaridir.

Utangaç insanlar yeni bir ortama girdiginde sikinti duyabilirler fakat sıkıntıya girmemek için sosyal aktivitelerini kisitladiklari pek görülmez. Ayırıcı tanıda buna dikkat etmek gerekir. Hastalarin hissettikleri anksiyete çok siddetli olmakta ve bu duygulari yasamamak için başvurduklari kaçinma davranislari bu kisilerin evde, işte, okulda ve diger sosyal ortamlarda performansini düsürmekte ve iliskilerin bozulmasina yol açmaktadir. Okul başarısı düşmekte, işte verim azalmakta veya eşler arasinda sorunlar ortaya çikmaktadir. Ortaya çikan sosyal izolasyon kisiyi çogu zaman depresyona sürüklemektedir.Bir baska yaklasimda ise kisiler bu sıkıntılarından kurtulabilmek için alkol kullanimina yönelmektedir. Yapilan arastirmalarda bu hastalarda alkol ve madde bagimliligi normal topluma göre daha sıktır. Bunun en önemli nedeni alkolün hastalar tarafindan anksiyete giderici olarak kullanilmasidir.